Ale ponieważ znaki waszego przyzwolenia dość mi wyraźnie znać dają jakie jest wasze o tem zdanie, przystąpię do listu przysłanego od konsulów i propretora, powiedziawszy wprzód słów kilka mających z nim związek.
III. Zrosiły się krwią, senatorowie, miecze legij naszych, czyli raczej nią się oblały w dwóch bitwach stoczonych przez konsulów, w trzeciej przez Cezara[1]. Jeżeli to była krew nieprzyjacielska, wiernie żołnierze obowiązku dopełnili; jeżeli obywatelska, niegodziwe przestępstwo popełnili. Dopókiż jeszcze ten człowiek, który przewyższył w okrucieństwie wszystkich nieprzyjaciół, imienia nieprzyjaciela mieć nie będzie? Czy chcecie żeby ostrze oręża zadrżało w ręku naszych wojowników, nie wiedzących, piersili przyjaciół czy nieprzyjaciół przeszyć niem mają? Uchwalacie dziękczynienia bogom nieśmiertelnym: nieprzyjacielem go nie nazywacie. Miłeli będą nasze dziękczynienia bogom nieśmiertelnym, przyjemne nasze ofiary, kiedy zginęło mnóstwo obywateli? «Sąto ludzie nieuczciwi i zuchwali.» Tak ich nazywa jeden prześwietny senator[2]. W sprawach cywilnych używają się czasem takie obelżywe wyrazy, ale w wojnie wytępienia nie sąto piętna do wypalenia na czole wrogów. Myślałby kto że tu mowa o tych, co testamentu fałszują, sąsiadów z posiadłości wyrzucają, młodzież zwodzą. Popełniających takie występki zwyczaj jest nazywać nieuczciwymi, zuchwałymi. Zaciętą wojnę prowadzi łotr ostatniego gatunku z czterema konsulami, z senatem i ludem Rzymskim. Chociaż sam w przepaść leci, zapowiada wszystkim śmierć, rabunek, męki, tortury. Czyn Dolabelli dziki, okrutny, do któregoby się żaden barbarzyński naród nie przyznał, głośno oświadcza, że go doradził. Coby w Rzymie dokonał, gdyby go sam Jowisz od tej świątyni, od tych murów nie odpędził, na nieszczęśliwych mieszkańcach Parmy pokazał, gdy tych zacnych ludzi, mocno obsta-
- ↑ Opisał tę potrójną bitwę pod Forum Gallorum (Castel Franco) Galba w wyżej przytoczonym liście do Cycerona. Konsul Pansa umarł z ran w Bononii nazajutrz podobno po walniejszej bitwie 25 kwietnia pod murami Modeny stoczonej. Epist. fam. XI, 9, 13. Antoniusz mocno w niej porażony, cofnął się z niedobitkami za Alpy, gdzie się z nim Lepidus i Plankus połączyli, Hircyusz zginał pod Modeną. Obacz wstęp do tej mowy.
- ↑ P. Serwiliusz, któremu zastępujący miejsce konsula pretor Kornutus dał pierwszy głos.
