i na morzu wojnie, pod Kw. Metellem i K. Memmiuszem[1], a gdy Pompejusz do Hiszpanii przybył i wziął Mommiusza za swego kwestora, nigdy się od boku Memmiusza nie oddalił, że dla zajęcia Kartaginy jeździł, że się znajdował w dwóch walnych i zaciętych bitwach nad Turią i Sukronem[2], że aż do końca wojny był z Pompejuszem. Te są bitwy Korneliusza, te trudy, cięgło starania i niebezpieczeństwa dla naszej Rzeczypospolitej podjęte, waleczność godna największego wodza, te są nakoniec prawa do nagrody, z której zdać ma sprawę nie kto ją otrzymał, ale kto mu ją dał.
III. Dla tych tedy przyczyn Kn. Pompejusz udarował go prawem obywatelstwa. Nie przeczy temu oskarżyciel, ale tylko gani: chwaląc sprawę Korneliusza, żąda jego ukarania; potępiając dzieło Pompejusza, uwalnia go od kary. Tak tedy chce otrzymać wyrok potępienia na dobre imię, na to co stanowi szczęście najzacniejszego człowieka, i zarazem na dzieło najsławniejszego z naszych wodzów. Jest tu zatem stan cywilny Korneliusza i czyn Pompejusza zapozwany do sądu. Przyznajesz, że Balbus pochodzi z najzacniejszej familii swego rodzinnego miasta, że od najpierwszej młodości, opuściwszy swoje sprawy domowe, znajdował się w naszych wojnach z naszymi wodzami, że nie było trudów, bitwy, oblężenia, doktórychby nie należał. Wszystko to jest właściwą mu zaletą, ale nie jest winą. W czemże tedy jest wina? w tem że Pompejusz nadał mu prawo obywatelstwa. Jestże to jego wina? bynajmniej; chyba że zaszczyt ma za hańbę być poczytany. Na kogoż spada wina? w rzeczy samej na nikogo, podług oskarżenia na tego, który go udarował. Gdyby Pompejusz Powodowany przychylnością, wynagrodził mniej godnego człowieka, albo zacnego, ale niedość zasłużonego człowieka, gdyby nakoniec powiedziano że nie uczynił coby mu wolno nie było, lecz że uczynił I o nie należało, to i takie, sędziowie, zarzuty powinniście odrzucić. Coż powiadają? co mówi oskarżyciel? że Pompejusz uczynił co mu nie wolno było. Jestto daleko cięższe obwinienie, niżeli gdyby posiedział, że uczynił co nie należało: są bowiem rzeczy, których czy-
- ↑ Kw. Metellus Pius, syn Metella Aumidyjskiego, konsul roku 80, posłany był przez Syllę do Hiszpanii przeciw Sertoriuszowi, dokąd przybył mu na pomoc Pompejusz z władzą prokonsularną, Memmiusz, szwagier Pompejusza, służył pod nim w Sycylii w urzędzie kwestora, zginął w bitwie pod Saguntem roku 75.
- ↑ Rzeki Turia, dziś Guadalaviar, i Sukro, dziś Xuxar, w padają do morza koło Walencyi.
