wymaga powiedzieć. Ale to wielki człowiek, który nastąpił po wielkich ludziach, żył w wieku wielkich mowców; ja gdybym doszedł, dokąd dążyłem, wielkichbym rzeczy dokazał w tem mieście, gdzie jak mówi Antoniusz, żadnego człowieka wymownego niesłyszano. Jeżeli Antoniusz nie miał Krassa, nie miał siebie za mowcę, czyby tak kiedy nazwał Kottę Sulpicyusza, Hortensiusza? Bo Lotta nie miał nic wzniosłego, Sulpicyusz nic łagodnego, niewiele mocy miał Hortensiusz. Ich poprzednicy (o Krassie i Antoniuszu mówię) mieli więcej zdolności w każdym rodzaju wymowy. Zastałem więc w Rzeczypospolitej nieprzywykłe ucho do tej rozmaitej po wszystkich rodzajach stylu zarówno rozlewającej się mowy, i ja pierwszy, acz mierny i ladajaki mowca, wzbudziłem w Rzymianach niepodobną do miary ochotę do tych wszystkich rodzajów wymowy.
Z jakiem i oklaskami, będąc młodzieńcem, skreśliłem obraz śmierci ojcobójców[1]! i dopiero w jakiś czas potem uczułem, że mój młody talent jeszcze się wtenczas nie wyszumiał. „Co tak pospolitego i wszystkim spólnego, jak powietrze żyjącym, ziemia umarłym, morze po niem pływającym, brzeg wyrzuconym z niego przez falę? Tak tedy żyją, póki im życia staje że nie mogą odetchnąć niebieskiem powietrzem, tak nakoniec są wyrzuceni, że nawet po śmierci na skale spocząć nie mogą, „i dalej tak samo. Wszystko to było wyskokiem młodzieńca, którego chwalono nie tak dla dojrzałości jego dzieła, jak że się po nim czegoś lepszego spodziewano i oczekiwano. Ten sam talent wydał coś już dojrzalszego w następnym obrazie: „Żona zięcia, macocha syna, spółzalotnica córki[2].“ Ale był we mnie nie taki tylko jeden zapał, żebym miał o wszystkiem tym sposobem mówić. Bo lubo w mowie za Roscyuszem przemaga młodzieńcza bujność, ma ona wiele miejsc w stylu prostym, niektóre w kwiecistym, równie jak mowy za Awitem, za Korneliuszem, i wiele innych. Bo żaden mowca, nawet między Grekami tyle wolnego czasu mającymi, tak wiele jak
