Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/429

wił niż pisał. Ale, ponieważ nie mamy przykładów, wystawmy sobie te porywającą wymowę, której poszukujemy; albo, jeżeli chcemy mieć przykłady, weźmy takowe od Demostenesa, i przeczytajmy całą jego mowę za Ktesifonem od miejsca, gdzie o swych czynach, radach, zasługach Rzeczypospolitej oddanych mówić zaczyna. Ta mowa tak dobrze przypada do snującego mi się w myśli o wymowie wyobrażenia, że wznioślejszej żądać nie można.

 XXXIX. Pozostaje teraz kształt i tak zwany charakter stylu, który jakim być ma, z tego cośmy wyżej powiedzieli poznać można. Bo blasku, jakiego mowie dodają słowa osobno wzięte i z sobą połączone, jużeśmy dotknęli. Nasz mowca taki ich zapas mieć powinien, żeby mu żadne słowo, jedno drobne i dobitne z ust nie wyszło. Styl jego będzie pełen wszelkiego rodzaju przenośni, które przez podobieństwo myśl naszę z miejsca na miejsce przenoszą, w tę i ową stronę poruszają, a ten szybki lot myśli sam przez się ma coś przyjemnego.
 Figury powstające z uszykowania słów są także niepospolitą mowy okrasą. Podobne są do dekoracyj, któremi zdobią w dni świąteczne teatr lub plac publiczny, nie żeby były jedyną ozdobą widowiska, lecz że są najdoskonalsze. Tak samo rzecz się ma z figurami słów będącemi światłem mowy i jej, iż tak rzekę, dekoracyą, kiedy mowca dwa lub kilka razy te same słowa powtarza, albo ich z małą odmianą używa; kiedy często zaczyna peryody od tego samego wyrazu lub tym samym kończy, albo zaczyna i kończy; albo kilka peryodów temi samemi wyrazami zamyka; albo raz po raz jeden wyraz w rożnem znaczeniu kładzie; albo kiedy peryody wyrazami podobnie brzmiącemi i podobnie zakończonemi zawiera; albo kiedy różnemi sposobami przeciwne zdania naprzeciwko przeciwnym stawia; albo kiedy stopniami w górę postępuje; albo kiedy wyrzuciwszy spójniki, kilka zdań bez związku z sobą wymawia; albo kiedy to lub owo pomija i powiada dla czego to czyni; albo kiedy się poprawia, jak gdyby pobłądził; albo kiedy wykrzykując zadziwienie lub narzekanie wyraża; albo kiedy