Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/438

Enniusz powiedział: Idem campus habet; ale w innem miejscu wolał powiedzieć: In templis isdem. Lepsze było eisdem, ale nie­ zgrabne, źle brzmiało iisdem.
 Zwyczaj uświęcił niektóre błędy dla przyjemniejszego brzmienia. Wolałbym pomeridianae quadrigae, niżeli postmeridiane, wolałbym mhercule, niżeli mehercules powiedzieć. Dziś non scire brzmi po barbarzyńsku, nescire przyjemniej. Dla czego mówimy meridies, a nie meridies? dla tego zapewne że ten ostatni brzmi nie tak przyjemnie. Przyimek abs widać teraz tylko w xiegach dochodu, i to nic we wszystkich, gdzie­ indziej zaszła w nim odmiana. Mówimy amovit, abegit, abstulit, tak iż niewiadomo co lepsze, a , ab, czy abs. Zdawało się ludziom, że nie pięknie brzmi abfugit, równie jak abfer, i woleli mówić anfugit, aufer. Wyjąwszy te dwa słowa, nigdzie indziej nie znajduje sie ten przyimek w takiej postaci. Miano wyrazy notus, narus, navus, przed któremi kiedy trzeba było przyimek in położyć, zdawało się że przyjemniej jest powiedzieć ignotus, ignaurus, ignavus, niżeli jak prawidło językowe wymagało. Mówimy ex usu i e republica, dla tego że w pierwszym przykładzie samogłoska po x następnie, a w drugim twarde byłoby wywówienie, gdybyśmy tej litery nie wyrzucili. Exegit, edixit, extulit, edidit, idą zatem samem prawidłem. Ale w effecit, suffugit, summutavit, snstidit, początkowa litera dodanego słowa odmienia przyimek.

 XLVII. Co powiemy o wyrazach? z których przyjemnie brzmi insipiens, a nie insapiens, iniquus, a nie inaequus, tricipitis, a nie tricapitis, concisus, a nie concaesus. Niektórzy chcieli nawet mówić pertisum, na co zwyczaj niepozwolił. Co przyjemniejszego, jak wymawianie niektórych wyrazów przeciw prawidłu zwyczajem uświęcone? Winclytus krótko wymawiamy przez pierwszą zgłoskę, w insantis ją przedłużamy, podobnież skracamy pierwszą w inhumanus, przedłużamy, w infelix. Jednem słowem, w wyrazach zaczynających się od tych samych liter, jak sapiens, infelix, długo in wymawiamy, we wszystkich innych krótko, podobnież composuit, consuevit, concrepuit, conjecit. Poradź się prawidła, zgani ci to; zapytaj ucha, pochwali. Dla czego? bo takie wymawianie mu się podoba, a mowa stosować się powinna do woli ucha. Ja sam nawet,