Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/442

co ja dobrze urządzoną i kwitnącą zastał, „Trzeba tedy poznać ten muzyczny dźwięk mowy.

 L. Przystąpmy teraz do poznania, na czem zależy trzeci rodzaj harmonijnie brzmiącej i dobrze ułożonej mowy. Kto tego nie czuje, nie wiem jakie ma ucho, albo co w nim jest podobnego do człowieka. Moje przynajmniej cieszy się słysząc okres słów zupełny i doskonale zaokrąglony, czuje kiedy jest kuso przycięty, przepełnionego nie lubi. Ale po co mówię o sobie? Całe zgromadzenia często słyszałem wykrzykujące z radości na harmonijny słów spadek. Czułe jest ucho na dobre słowami myśli połączenie. Nasi przodkowie o to się nie troszczyli: na tem tylko jednem bez mała im schodziło. Umieli słowa dobierać, piękne i gruntowne myśli wynaleźć, ale mało się znali na ich z sobą połączeniu i wypełnieniu. — Tak mówisz, powie kto może, bo to ci się podoba. — Co! jeśliby kto lepiej lubił dawne malowidło o niewielu kolorach, niżeli doskonałe dzisiejsze, trzebaż dla tego tamto wyszukać, a to zarzucić?
 Chlubią się dawnemi imiony. Bo jak człowiekowi wiek, tak przykładem starożytność dodaje powagi, i ja ją także wielce szacuję. Nie tak wymagam od starożytności, czego ona nie ma, jak chwalę co ma, zwłaszcza że więcej cenię co posiada, niżeli na czem jej schodzi; bo dobre myśli i dobre ich wyrażenia, w których starożytni celują, większą mają wartość, niżeli składne zamknięcie peryodów. którego u nich niema. Takie zamknięcie peryodów jest późniejszym wynalazkiem, i zdaje mi się że starożytni korzystaliby z tego wynalazku, gdyby za ich czasu był znany i upowszechniony, jak wiemy, że po nich wszyscy wielcy mówcy z niego korzystali.

 LI. Ale, powiadają, mowa sądowa lub do ludu wzbudza podejrzenie, jeżeli ma dźwięk muzyczny, co Grecy rytmem zowią. Mówca mający na to baczenie zdaje się zastawiać sidła na uszy. Na tem się opierając ci ludzie, nie tylko sami mówią połamanym, pociętym językiem, ale i tych ganią, którzy starają się o gładkie i przyjemnie brzmiące wysłowienie. Jeżeli przy tem słowa są czcze, myśli błahe, słusznie tak mówią;