ale jeżeli rzecz jest dobra, słowa doborne, dla czego wolą, żeby mowa chromała, zacinała się, a niżeli równo z myślami postępowała? Dźwięk muzyczny, co go chcą podać w nienawiść nic innego nie przynosi, jedno zawarcie myśli w harmonijnem słów połączeniu. Starożytni po większej części przypadkiem, często instynktem doszli już do tej doskonałości: te miejsca w ich mowach są najwięcej chwalone, które na tę pochwałę dobrem zamknięciem peryodów zasłużyły. U Greków, od czterystu już lat bez mała, ma dźwięk muzyczny zaletę: myśmy go niedawno poznali. Wolno więc było Enniuszowi starożytnością gardzącemu powiedzieć:
W pieśniach, które niegdyś Faunowie i wieszczki śpiewali,
a mnie wolno nie będzie o starożytnych tak samo powiedzieć? zwłaszcza że nie powiem jak on, „przedemną,“ ani co następuje: „My cośmy się ośmielili otworzyć drogę;“ bo czytałem i słyszałem mowców, którzy doszli prawie do doskonałego zaokrąglenia peryodu. Którzy dojść do tego nie mogli, nie mają dość na tem, że nie są w pogardzie: chcą być chwaleni. Co do mnie, chwalę i słusznie tych chwalę, których się oni naśladowcami być mienią, chociaż widzę, że im czegoś niedostaje, tych zaś bynajmniej nie chwalę, którzy tylko ich wady naśladują, a od ich zalet są jak najdalsi.
Jeżeli mają uszy tak nie ludzkie, tak twarde, nie będzież miała powaga najświatlejszych ludzi żadnej nad niemi mocy? Pomijam Isokratesa i jego uczniów, Efora i Naukrata, chociaż wszyscy trzej mogą być najlepszymi przewodnikami w sztuce ułożenia i przyozdobienia mowy, ponieważ sami byli wybornymi mówcami. Ale czy był kiedy człowiek tak uczony, tak bystry w wynalezieniu, tak gruntownie o rzeczach sądzący, jak Arystoteles? Kto był jednak zaciętszym Isokratesa przeciwnikiem? Owóż on nie chce mieć wiersza w mowie, ale dźwięku muzycznego wymaga. Uczeń jego Teodektes, często oświadczonem zdaniem Arystotelesa, gładki pisarz i biegły retor, tak samo myśli i przykazuje. Teofrastus więcej się jeszcze nad tem rozszerza. Co myśleć o ludziach, którzy nie chcą iść za taką powagą? co myśleć jeżeli nie to, że jej może
