Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/456

Ta strona została skorygowana.

gają spieszniejszego, wykłady rzeczy powolniejszego biegu. Kilka jest sposobów zakończenia peryodu. W Azyi kończy go po największej części dichoreuszem, miarą utworzoną z dwóch choreuszów, z których każdy ma długą i krótką. Musiałem o tem wspomnieć, bo te same stopy raz tak, drugi raz inaczej zwane bywają. Użycie dichoreusza przy zamknięciu peryodu nie jest żadnym błędem; ale w mowie muzycznej nic nie jest większą wadą, jak jednostajność. Im piękniej brzmi, tym bardziej przesycenia obawiać się trzeba. W mojej przytomności, trybun K. Karbo; syn Kaja, na zgromadzeniu ludu powiedział: O mare Druse, patrem apello. Oto dwa wycinki, każdy o dwóch stopach. Teraz następują członki, każdy z trzech stóp złożony: Tu dicere solebas, sacram esse rempublicam. Potem tak dalej peryod postępuje: Quicumque eam violavissent, ab omnibus esse ei poenas persolutas. W ostatnim wyrazie dichoreusz: bo mniejsza o to, czy ostatnia zgłoska jest długa lub krótka. Potem tak: Patris dictum sapiens, temeritas filii comprobavit. Na ten dichoreusz głośny do podziwienia powstał pochwalny okrzyk zgromadzenia. Pytam, czy to nie było skutkiem dźwięku muzycznego? Odmień porządek wyrazów, powiedz na przykład: Comprobavit filii temeritas; gdzie harmonia? chociaż temeritas składa się z trzech krótkich i jednej długiej, którą stopę Arystoteles ma za najlepszą, na co się nie zgadzam. Są to jednak te same wyrazy, myśl jest ta sama. Zadosyć to czyni rozumowi, uchu zadosyć nie czyni. Nie powinno to atoli często się zdarzać. Bo naprzód dosłyszą ludzie dźwięk muzyczny, potem go sobie zbrzydzą, nakoniec jego łatwość poznawszy, nim pogardzą.

LXIV. Ale jest wiele zakończeń peryodu, które muzyczny, mile brzmiący spadek mają. Kretyk mający dwie długie z pośrednią krótką, i podobny do niego peon, równy mu w iloczasie, ale o jednę syllabę dłuższy, daje się jak najlepiej wpleść w mowę niewiązaną. Dwojaki jest peon: jeden z długiej

    Inde ubi clara dedit sonitum tuba, finibus omnes
    Haud mora prosiluere suis, ferit aethera clamor.

    Długie w następnym: Belli ferrates rupit Saturnia postes.