gminnych przesądów o upiorach i na okolicznościach naturalnych, w pośród których Szekspir wyprowadził swoje zjawisko.
Sceny Poloniusza i żarty, które Hamlet, zasłaniając się swojem szaleństwem, zwracał dla igraszki do starego dworaka; ustępy chytre, za pomocą których nie dał się zbadać dwóm panom, przeznaczonym do jego śledzenia, odznaczają się głęboką znajomością serca ludzkiego. Przedstawienie teatru na teatrze jeszcze większy sprawuje skutek. Widzenie się Hamleta z matką i te słowa wprawdzie surowe, a jednak tchnące życzliwością, równie i skutek, co sprawiły na królowéj, należą do rzeczy najbardziéj patetycznych. Tak dramma przybiéra postać coraz więcéj i więcéj posępną i dąży do końca, zawsze jednak zachowując swój postęp niepewny i przypadkowy.
Zabójstwo Poloniusza pomnaża niespokojność w duszy Hamleta i wprawia Ofelią w rzeczywiste i rozczulające pomieszanie. Opowiadanie Królowéj o śmierci téj dziewicy obudza słodkie rozrzewnienie.
Spotkanie się Hamleta z wojskiem gotowém przelewać krew dla kilku morgów ziemi i sławna scena grabarzy tak widocznie wchodzą w ogólny plan sztuki i tak dziwnie się zgadzają z tą jednością wrażenia, którego Szekspir szukał, że niéma nawet potrzeby mówić, że to nie są dziwactwa, ale konieczne wypadki systematu.
Wreście pogrzeb Ofelii kończy straszną i rozdzierają cą sceną to następstwo wypadków tragicznych, które ani na chwilę nie dozwoliło próżnować naszéj uwadze i ciekawości, i które kierowało interes nie tak do jakiéj osoby, jak raczej do zagadkowéj nędzy przeznaczenia ludzkiego.
Ze względu na skutek drammatyczny, ta scena jest prawdziwem rozwiązaniem: bo pojedynek, przemiana rapirów, trucizna i wszystkie te śmierci, co następują zaraz jedna po drugiej, zdają się raczej być skutkiem potrzeby zakończenia jak pomysłem tragicznym. To była skała tej sztuki. Trudno rozwiązać, kiedy niéma żadnego węzła, a tylko postęp przypadkowy.
Uczucie moralne, w jakie nas wprawia ta sztuka, jest także coś niepewnego i mordującego. Wątpliwość bę-
Strona:Dzieła Williama Shakspeare I tłum. Hołowiński.djvu/219
Ta strona została przepisana.
209
OBJAŚNIENIE.