Strona:Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare T. 10.djvu/167

 Godna uwagi, że Szekspir ideę równości ludzi, przeciwko przywilejom krwi i plemion niejednokrotnie podnosi; Maura Otella żeni z Desdemoną, żydówkę Jessykę wydaje za włoskiego szlachcica, córkę doktora każe poślubić hrabiemu na Russillonie.
 Komedya ta, zdaje się pod odmiennym tytułem wspomnianą przez Mores’a w 1598 roku „Loves labours won“ „Miłości trudy nagrodzone“ odpowiednim do „Loves labours lost“. Tak się domyślał Farmer. Hunter’a domysł, że tytuł ten oznaczać mógł Burzę, upadł. Sztuka, jak się zdaje, grana pod tym pierwotnym tytułem, potem przez lat kilka zaniedbana, około 1605—1606 roku ukazała się z nowym: Wszystko dobre, co kończy się dobrze, a po polsku mogłoby też być: Koniec dzieło chwali. W tej nowej szacie jest też poprawioną. Zdaniem Coleridge’a i innych krytyków, dwa style różne, z dwóch epok, są w niej obok siebie widoczne. Grand White, trzecią przynajmniej część jej, późniejszej redakcyi przypisuje. Młodzieńcza lekkość i dowcip, z dojrzałością i powagą się łączą.
 Historyjka o Gillecie z Narbonny, przełożoną była na język angielski w Painter’a: „The Palace of Pleasure“.
 Do Szekspira należą w niej dodane postacie łotra i awanturnika Parolles, Lafeu, Hrabiny i Pajaca (Clown).
 Wielkie też znaleziono podobieństwo między „Wszystko dobre, co kończy się dobrze“, a Bernarda Accolti’ego Virginią. (Commedia del Preclarissimo Messer Bernardo Accolti Aretino, scriptore apostolico et abbreviatore; recitata nelle nozze del Magnifico Antonio Sapannocchi, nella inclyta città di Siena, 1513 (Firenze) i 1535 (Venezia).
 Virginia Accolti’ego u Szekspira jest Heleną, doktor, jej ojciec, tu się zowie Hipocrate, a Bertram Aleksandrem, księciem Salerno. Król jest Alfonsem Neapolitańskim. Szekspira Dyana, u Włocha Kamilla, wdowa Constanza. U Accolti’ego Kamilla się wcale na scenie nie ukazuje. Różnice równie jak podobieństwa są wielkie. Accolti’ego ściślej idzie za opowiadaniem Bokkacyusza. Niektóre ustępy dozwalają przypuszczać, iż angielski poeta mógł z włoskiego korzystać.
 J. L. Klein w historyi włoskiego dramatu, pierwszy wskazał analogie te i różnice. Bodenstedt, nie znając Virginii, idzie