Strona:Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare T. 12.djvu/329

XLV

W ciągu dwóch lat sprzedano czterdzieści tysięcy dramatów, lepiej drukowanych i więcej poszukiwanych niżeli biblie i kazania. Ci, co do teatru chodzą, nie wiele więcej warci niż dyabły wcielone; a przynajmniej znajdują się na szerokim gościńcu do piekła, tak samo, jak ci, co polują, w karty grają i peruki noszą. A pomimo to liczba ich jest tak wielka, że oto szóstą już dyabłu kaplicę chcą stawić w Londynie, gdy w Rzymie, za czasów Nerona, trzy ich tylko było. Kościelna muzyka nie lepsza od ryczenia bydła. Chórzyści ryczą chórem jak woły, wyszczekują kontra-punkt jak psów zgraja, wyciągają tryle jak byki, a bas kwiczy jak świń stado“.
 W roku 1641 pozamykano teatra. Nie dziw, że pod panowaniem takich pojęć, pamięć i sława Szekspira zatartą została. Purytanie uważali go za bezbożnika. Gdy Anglia opamiętała się po tym szale gorączkowym i Stuartowie powrócili ze swym dworem, smak się odmienił, nastała moda francuszczyzny. — Szekspir ze swem pozornem barbarzyństwem ani uczutym ani ocenionym być nie mógł. Dopiero w połowie XVIII wieku, w chwili nowego rozbudzenia do życia narodowego w Anglii, geniusz Garricka z grobu wydobył zapomnianego poetę.
 Prawie w lat dwieście po urodzeniu jego, pierwszy raz uroczyście w Anglii obchodzono pamięć Szekspira w Stratfordzie. Obchód ten urządził Garrick we wrześniu 1769 roku. Od tej chwili gorącej zaczęto się dziełami i poetą zajmować. Samuel Johnson przygotował wielkie wydanie roku 1765, za nim poszedł Stevens w roku 1766. Krytyczne edycye szybko następowały po sobie w latach 1773, 1793 — 1803 — 1813, prace Reed’a (Rida), Malone’a, Boswella, Alex. Dyce’a (Dajsa), Collier’a, Drake’a (Dreka) i t. p.
 W Niemczech zapoznano się wcześniej niż gdzieindziej z Szekspirem przez angielskich aktorów, których za czasów poety utrzymywał przy dworze swoim książę brunświcki. Były i tłómaczenia niemieckie, które tu przedstawiano, bo w roku 1626 grano już w Dreźnie Romea i Julię, Cezara, Hamleta, Leara, a oprócz tego parę sztuk Marlowe’a.
 Nazwisko Szekspira spotyka się już w Niemczech około 1682 roku: w połowie XVIII wieku mieści się w leksyko-