Deptałeś po mnie, odganiałeś nogą
Jak psa od progu.
Szajlok więc, jako żyd, jest wytłómaczony; szukając zemsty, chce ją mieć prawną i opiera się na dobrowolnej umowie.
Oprócz tego Szekspir, wprowadzając Jessykę, stawiając ją obok ojca, zdaje się chcieć przez to powiedzieć, że nic nie ma przeciw krwi i plemieniowi; odbiera ją ojcu, aby wcielić do społeczeństwa chrześcijańskiego i postawić na równi z innymi. Kontrast charakterów ojca i córki jest doskonale z życia pochwycony, bo zwykle ojcowie skąpi mają dzieci rozrzutne. Szajlok żyje cały w złocie; Jessyka pragnie się na świat wyrwać z tego więzienia i złotem kupić życie, którego nie kosztowała. Jest ona jakby symbolem przejednania przez miłość, a zarazem wypowiada sobą, że nienawiść, pragnienie zemsty, uczucia nieludzkie, targają węzły rodzinne. Nikt za złe jej nie ma nieposzanowania dla ojca, nieposłuszeństwa, przywłaszczenia sobie mienia jego, bo Szajlok też nie szanuje człowieka i przywłaszcza sobie własność cudzą. Biblijne prawo odwetu córka spełnia na ojcu.
Budowa komedyi nie z samej powieści o Szajloku się składa; poeta połączył w niej i zlał w jego dwie powieści. Historya o trzech skrzynkach znajduje się także w Gesta Romanorum (rozdz. 99), o córce króla Apulii, którą ojciec wysłał do Rzymu, aby ją wydać za syna cesarskiego. Cesarz, dla wypróbowania niewiasty, każe przynosić jej do wyboru trzy naczynia: złote, srebrne i ołowiane. Złote naczynie, zewnątrz drogimi wysadzane kamieniami, pełne było kości trupich i miało napis: „Kto mnie wybierze, będzie miał, na co zasłużył“. Srebrne wypełnione było ziemią, a napis na niem brzmiał: „Kto mnie wybierze, znajdzie to, czego natura wymaga“. Ołowiane wreszcie pełne najkosztowniejszych klejnotów, nosiło napis: „Kto mnie wybierze, znajdzie to, co mu Bóg przeznaczył“.
Z tych dwu powieści powiązanych z sobą, zbogaconych nowemi postaciami, stworzył Szekspir jeden z najpiękniejszych swych dramatów, w którym szczególniej charakterystyka wszystkich figur jest genialnie narysowana. Każda z wchodzących postaci ma indywidualne piętno życia, nie mówiąc już o Szajloku, który oprócz tego przedstawia sobą naród cały, zmuszony żyć
