Strona:Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare T. 9.djvu/201

—   191   —

monio (Baptysta) chce ją wydać za starego doktora Cleandra (Gremio). Polinesta kocha Erostrata (Lucencyo), a ten, nie jako nauczyciel wkrada się do domu, ale jako służący (Dulippo) Tranio itp.
 Historia Petruchia i Kasi, stanowi osobny dramat. Garrick w r. 1756 przerobił go oddzielnie na rodzaj farsy. Podanie, jak widać z całego charakteru jego, wzięte z ust ludu. Gervinus przywodzi powieści i farsy o takiem ujarzmieniu złośnicy; mybyśmy przypomnieli jedną z noweli Boccacia, o radzie Salomona i Gęsim Moście, gdzie też jest coś podobnego. W Chettle’a Gryzeldzie kontrast z łagodną bohaterką stanowi taka złośnica. We wszystkich literaturach, zbiorach gadek i powieści starych, podobne powieści, mutatis mutandis się odzywają. Niemcy mieli już w r. 1672 komedyę tę przerobioną we dwóch częściach, którą o tym czasie grywano w Dreznie. W naszych jowialites, facecyach i fraszkach, powtarza się często ta zła opinia o niewiastach i przekonanie o potrzebie gwałtownych środków, o władzy i prawach mężczyzny. Stosunkowo jednak, w Polsce, choć na ucinkach nie brakło, niewiasta była w większem niż gdzieindziej poszanowaniu.
 Co do komedyi samej — jako dzieło młodzieńcze, ma ona cechy właściwe wiekowi. Ostro i jaskrawo choć nader dramatycznie występuje główny bohater; w innych postaciach znać przeważnie wpływ teatru włoskiego i jego typy niezmienne, powtarzające się, uświęcone: sług, ojców rozpustnych synów i t. p.
 Polska komedya Baryki, o której wyżej wspomnieliśmy, jest dziś wielką rzadkością bibliograficzną, dlatego dołączymy kilka o niej szczegółów. Tytuł brzmi:
 Z chłopa Król, Komedya Dworska, którey argument podobny masz w Facecyi pierwszey Facecyj Polskich o Pijanicy, co Cesarzem był. Od Piotra Bryki napisana y na dworze J. M. Pana A. Ł, wyprawiona, w Krakowie. Z drukarni Macieja Andrzejowczyka, roku Pańskiego 1637.
 Z dedykacyi okazuje się, że sztuka napisana czasu koronacyi Władysława IV, grana przez sługi p. A. Ł. na dworze jego „słuchana była z sąsiady i gośćmi chętliwemi.“
 Podobieństwo z prologiem Szekspira nie ciągnie za sobą,