urzędowy zaczerpnął tę nazwę »procus« w znaczeniu swatów niewątpliwie z używanej powszechnie w średnich wiekach encyklopedyi św. Izydora z Sewilli: Libri etymologiarum[1], której egzemplarz powiadała[2] biblioteka kapituły krakowskiej już w początku wieku XII. Lecz polski wyraz swat w naszych źródłach średniowiecznych bardzo wyjątkowo przychodzi i rzadziej bywa używany, aniżeli słowo dziewosłęb, a jedna zapiska sądu kościelnego płockiego z r. 1472 określa tą nazwą swat w ogóle współbiesiadników weselnych »convivae«[3]. Nigdzie też nie powiodło mi się znaleźć tłómaczenia wyrazu »swat« przez wyrazy łacińskie paranymphus lub procus, tak, że w używaniu wyrazów dziewosłęb i swat w naszej polszczyźnie średniowiecznej zdaje się przecież widoczna zachodzić różnica, a tylko nomenklatura łacińska tych słów nie była ustaloną. Dopiero w XVI wieku zaciera się ona, a słownik Mączyńskiego, wydany w r. 1564, tłómaczy wyraz paranymphus przez dziewosłęb i swat[4]. Aby rozwikłać owo trudne zagadnienie wzajemnego stosunku tych obu wyrazów do siebie, trzy nasuwają się przypuszczenia: albo, że wyraz swat jest późniejszego pochodzenia i z czasem dawną
- ↑ Lib. IX. c. VII nr. 7: Proci nuptiarum petitores a procando id est petendo dicti, Migne, Patrologia latina T. 82 str. 365. W tem znaczeniu wyłącznie występują proci w zapiskach sądu kościelnego w Lublinie z r. 1457 i 1489, Ulanowski, Praktyka nr. 131 i 220.
- ↑
Błąd w druku — winno być: posiadała.
- ↑ Acta capitulorum III. 1. Monum. med. aevi hist. XVIII nr. 100 str. 37.
- ↑ Lexicon latino polonicum, Regiomonti 1564 str. 177: paranymphus latine auspex vel pronubus, dziewosłąb, źerca, swat, hochmistrz albo marszałek na swadziebnym weselu. Słownik Lindego (I str. 614) jak i Słownik gwar polskich Karłowicza (I. 438), tudzież Słownik Karłowicza, Kryńskiego i Niedźwieckiego (I. 653) znają wyraz dziewosłęb tylko w znaczeniu swata. Znaczenie to od wieku XVI (Kronika Bielskiego, Jan Kochanowski) już się ustaliło, prawdopodobnie drogą łaciny kościelnej, na co wskazują wyżej powołane zapiski z w. XV, gdzie paranymphi są określeni także jako »nuncii«.
