wem powszechnem reforma legata Jakóba się nie utrzymała, i nie zdołała instytucyi dziewosłębów pozbawić żywotności, na razie uratowała się ona przez to, że dziewosłębi przyjęli na siebie obowiązek, po zaślubinach świeckich starać się o ogłoszenie zapowiedzi i o dopełnienie ślubu kościelnego[1]. W Czechach jeszcze synod praski z r. 1301 zabraniał surowo osobom świeckim zaślubiać kobiety bez interwencyi kapłana[2]. Te zapiski źródłowe, z których czerpiemy wiadomości o funkcyi dziewosłębów w wiekach średnich, odnoszą się jednak wyłącznie tylko do sfery małomieszczan i włościan, w odniesieniu zaś do małżeństw szlacheckich wspominają źródła jedynie tylko o ich roli jako pośredników w majątkowych układach małżeńskich, zapewne dla tego, że szlachta przyjęła powszechnie zwyczaj zawierania małżeństw w kościele, więc wątpliwości, czy w danym wypadku związek został zawarty, dały się łatwo usunąć, tak, że sądy kościelne nie miały potrzeby badać ceremonii weselnych, jakie się odbywały przed ślu-
- ↑ Matrimonium in facie ecclesie... contraxit ex ordinatione ipsius testis tanquam proci, Ulanowski, Praktyka nr. 33 r. 1436. Podobnie procus starał się o zapowiedzi: fecerat proclamare in ecclesia, Acta capit. II. nr. 371 r. 1440. Nasz kościół skorzystał widocznie z przepisów kanonicznych nakazujących, aby paranymphi przedstawiali oblubieńców do ślubu kościelnego, i w ten sposób uchylił niebezpieczeństwo tej instytucji dla dyscypliny kościelnej. Przepisy takie mieściły się w całym szeregu zbiorów prawa kościelnego od VI do XII wieku i były też powtórzone w dekrecie Gracyana c. 33. D. XXIII i c. 1, 4 i 5 C. XXX q. 5.
- ↑ Dudik, Iter Romanum, Wien 1855 T. I str. 214: Item statuimus ut nullus laycorom in vestra dyocesi degentium puellam vel mulierem aliquam alteri layco preter quam per suum sacerdotem et hoc in facie ecclesie presumat matrimonialiter desponsare, allias huiusmodi laycos taliter facere presumentes excommunicationis sententie volumus subiacere, volentes, ut universi ecclesiarum plebani hanc constitutionem nostram coram populo in illorum ecclesiis singulis diebus dominicis materna lingwa dicere non obmittant. Podobnie późniejsze statuty Arnesta z Pardubic.
