bem kościelnym. Jednak i wśród szlachty śluby świeckie, chociaż wyjątkowo, przecież się zdarzały[1], a dziewosłęb był tu także postacią przez zwyczaj powszechny uznaną jako konieczny pośrednik, przyczem zauważyć należy pewien szczegół charakterystyczny, że przy małżeństwach szlacheckich występuje zawsze tylko jeden dziewosłęb, w śród ludu zaś zwyczajnie dwóch, chociaż jeden z nich wyłącznie ceremonię przeprowadza. Nie wydaje się to przypadkowem, bo o ile chodzi o małżeństwa szlacheckie, stwierdza owe spostrzeżenie aż pięć zapisek z lat 1398, 1434, 1436, 1462 i 1508, pochodzących z ziemi łęczyckiej, z Mazowsza i z ziemi sandomierskiej[2]. Stajemy więc wobec nowej zagadki, którą tem trudniej rozwiązać, że źródła wieku XV zbyt odległe od czasów pogańskiej Polski, odzwierciedlają rezultat przeszło czterowiekowej ewolucyi, jaka się w obyczajach społeczeństwa, głównie pod wpływem kościoła, na polu prawa małżeńskiego dokonała. Wydaje się jednak rzeczą prawdopodobną, że wśród szlachty pomimo jej wyższej kultury, dawne zwyczaje prawne polskie przechowywały się w większej czystości, aniżeli wśród ludu, który niebył tak dalece rasowo jednolity, jeżeli się zważy kolonizacyę niemiecką i liczne wiejskie osady, jeńcami wojennymi, lub kupionymi niewolnikami zaludniane. Postęp kultury u warstwy szlacheckiej mógł wpłynąć na wcześniejszą zatratę lub zapomnienie i usunięcie różnych dawnych obrzędów weselnych, ale instytucye prawne ro-
- ↑ Świadczy o tem zapiska sądu kościelnego w Kaliszu z r. 1460, gdzie w sprawie małżeńskiej osób stanu szlacheckiego zeznała strona, że: filius Dzathcowsky nomine Nicolaus in stuba ante vesperes dedit eis copulam, Acta capit. II. nr. 1907. Ów dający ślub występował widocznie w charakterze dziewosłęba, chociaż go w zapisce tak nie nazwano.
- ↑ Księgi sąd. łęczyc. I. nr. 5401, Księgi sąd. mazow. III. nr. 202 i 2187, Zapis. chęciń. l. c. nr. 25 i Acta capit. III. 1, nr. 271.
