kład nie zna ich jeszcze najdawniejszy rytuał, jaki posiadamy, wrocławski z początku wieku XIV[1], a formuły dotyczące pytań w celu wybadania woli stron poraz pierwszy spotykamy dopiero w X wieku[2], kiedy istnienie pośredników przy zawarciu małżeństwa na Zachodzie da się źródłowo z całą pewnością wykazać. Gdy zaś brak równocześnie jakichkolwiek przepisów kościelnych i dokumentów prawnych, któreby istnienie takich formuł w pierwszem tysiącoleciu istnienia działalności kościoła stwierdzały, przeto tem bardziej nie można pojawienia się owych świeckich pośredników w zawarciu małżeństwa łączyć z formą kościelną. Przeciwnie nawet stwierdzić na podstawie źródeł można, że w chwili upowszechniania się w rytuałach owych formuł kościelnych, zjawiają się właśnie postanowienia synodalne, zabraniające zawierania owych ślubów świeckich bez interwencyi kościoła. Widocznie były one dotąd regułą i chodziło o ich radykalne usunięcie. Ta niezgodność zdań w nauce pochodzi głównie z powodu niedostatecznego uwzględnienia materyału źródłowego[3], nawet kanonistycznego, z zacieśnienia badań niemal wyłącznie do świata germańskiego lub tego, który wpływom germańskim silniej ulegał, a wreszcie wskutek pominięcia badań filologicznych.
O paranymphi, jako tych, którzy odprowadzają poślubioną do komnaty małżeńskiej wspomina św. Augustyn na przełomie IV i V wieku[4], a jeden z najdawniejszych
- ↑ Franz, Das Rituale des Bischofs Heinrich I von Breslau, Freiburg i. B. 1912 str. 21—23.
- ↑ Opet l. c. str 99.
- ↑ Nauka niemiecka nieuwzględniła wcale wyżej przytoczonego ustępu z Ortliba kroniki klasztoru Zwiefalteńskiego, przytacza tylko wyjątek z Chronicon Nowalicense o małżeństwie Ottona III: quorum paranymphus extitit archiepiscopus Arnulfus Mediolanensis. Script. rer. Germ. in usum schol. nr. 37 str. 99, na co zwrócił uwagę Brandileone l. c. str. 59.
- ↑ De civitate Dei VI. c. 9. Quid impletur cubiculum turba nu-
