Ta strona została skorygowana.
zmówiny i zdawiny[1]. O ubezpieczeniu umów małżeńskich (zmówin) poręką czy zakładem liczne zapiski sądowe i później wspominają[2], lecz dawny symbolizm uwydatnił się przedewszystkiem w roli naszego dziewosłęba czy starosty. Jest on pośrednikiem prawnym w akcie zawarcia małżeństwa dopełniającym form przepisanych, jako w sprawach tych doświadczony. On odbierał od stron symboliczne zakłady, od tego który wydawał pannę młodą, brał różdżkę zieloną, a od narzeczonego może również drugą
- ↑ Condictamen i tiaditio, Verlobung i Trauung. Formę tę zawarcia małżeństwa w najdawniejszem prawie polskiem omówimy w osobnej pracy, która niebawem będzie ogłoszoną, zwróciliśmy już na nią uwagę dawniej w Kwart. hist. XXIX str. 481.
- ↑ Poręka i zakład były tem bardziej w używaniu, ileże z umową małżeńską łączyły się układy majątkowe małżeńskie o posag i wiano. Przykład ubezpieczenia samych zmowin zakładem ze strony narzeczonego podaje zapiska sądu konsystorskiego w Krakowie z r. 1411: ratione vadii pacti vulgariter zacladu, Ulanowski, Praktyka nr 22; a przykład kary umownej, zapiska sądu poznańskiego ziemskiego z r. 1400, Piekosiński, Studya, rozprawy i materyały z dziedziny historyi polskiej i prawa polskiego T. VI zesz. I. Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku T. I zesz. I, Kraków 1902 nr 4. Wydawca z powodu uszkodzenia rękopisu nie mógł jej dokładnie odczytać, dzięki jednak uprzejmości Dra Kaczmarczyka dyrektora archiwum poznańskiego, który na moją prośbę prawie w całości ją odczytał, mogę obecnie podać jej tekst zupełny. Brzmi on: Item Wlodzimirus heres in Slawno iusto et vero iudicio acquisivit dommicellam sororem Gywan Sobotsky, si idem Saboczsky ipsam dare (non przekreślone) recusaverit et dare noluerit, tunc ipse Włodzimirus penam vallatam viginti marcarum euadet et iudicatum solvet. Et si ipse Soboczsky non dederit suam sororem ante carnisprivii prout est moris consuetudo, extunc fiant soluti parte ex utraque Wlodzimirus a pena vallata XX marcarum et ipse Soboczsky suam sororem cui placuerit ipsam desponsabit. (Terr. Posn. T. 2. f. 3 r.). Inny zajmujący przykład z tego samego czasu r. 1400 podobnego utwierdzenia umowy małżeńskiej i zbratania się rodów, podaje zapiska krakowska, Star. pr. pol. pomn. II. 682 i VIII. 10648.
