u innych ludów aryjskich. Wprawdzie w rzymskich obrzędach weselnych, jak rożne pomniki sztuki starożytnej nawet starochrześcijańskiej stwierdzają, występuje pronuba, zwykle pod postacią Iunony, łącząca dłonie nowożeńców[1], lecz jakkolwiek owa dextrarum iunctio mogła mieć pewne znaczenie prawne, tak znowu pośrednictwo w tym akcie ze strony jakiejś zamężnej kobiety było prawnie obojętne. I w późniejszych pomnikach prawa longobardzkiego z połowy wieku VIII, wspomnianą jest w pewnem postanowieniu o zawieraniu małżeństw »paranympha«, kobieta towarzysząca oblubienicy i nad nią czuwająca[2], jej stanowisko jednak przedstawia się jako widoczne odbicie roli męskich funkcyonaryuszy weselnych, znanych światu starożytnemu w Grecyi i w Rzymie, noszących taką samą nazwę »paranymphi« po łacinie także »pronubi«[3]. O tych paranymphi wspominają też dość często źródła kościelne, począwszy od św. Augustyna, i z tą nazwą spotykamy się
- ↑ Pelka Altchristliche Ehedenkmäler Strassburg 1901 str. 94,95.
- ↑ W niektórych rękopisach zjawia się także męska forma tego wyrazu: Pervenit ad nos, quod dum quidam homines ad suscipiendam sponsam cuiusdam sponsi cum paranymphis (paranympha) et troctingis ambulaverint, perversi hoines aquam sorditam et stercora super ipsa iactassent, c. 15 Ahistulfi Leges, Monum. Germ. Leges IV. str. 201.
- ↑ Taką scenę przedstawia moneta Teodozyusza II z r. 437, gdzie cesarz jako pronubus kładzie ręce na ramionach nupturientów Walentyniana III i Eudoksyi. Na innych znowu pomnikach z tego czasu przedstawiony jest w takiej samej roli Chrystus. Pelka str. 109. O znaczeniu tych wyrazów zob. Roberti Stephani, Thesaurus linguae latinae III. str. 411 Paranymphus vel potius paranymphius latine pronubus dicitur, ab antiquis auspex. Antiqui enim pro nuptiis celebrandis auspicium capere solebant. Qui praeerat huic rei pro parte viri a Graecis paranymphus a nostris auspex dicebatur. Et ut auspex pro parte viri, sic pronuba pro parte mulieris adhibebatur. Podobnie Forcellini, Totius Latinitatis Lexicon III str. 295 Paranymphus (παρανυμφιος παρανυμφος) pronubus auspex, qui nuptias conciliat.
