Higjena jest nauką o zachowaniu zdrowia. Jej podstawą i głównem przykazaniem jest przedewszystkiem czystość. Pamiętaj, że jeżeli nie trapią nas dzisiaj rozmaite choroby, które w dawnych czasach dziesiątkowały ludzkość, mamy to do zawdzięczenia nietylko bliższemu poznaniu ich przyczyn, lecz także w dużej mierze zrozumieniu ważności czystości i jej przestrzeganiu w życiu codziennem.
Pęd i zamiłowanie do czystości oznacza wszędzie początek kultury; brud jest nieznośnym tylko dla ludów cywilizowanych. U ludów niekulturalnych znajdujemy brud wszędzie; w miastach, po wsiach i mieszkaniach, na odzieży i na ciele. Szczury, muchy, wszy i pluskwy, to stali współmieszkańcy tych ludów. Epidemje i wstrętne choroby skórne, to następstwa obojętności na brud i na pasorzyty żyjące w brudzie.
Niektóre choroby można uważać za choroby powstałe z brudu. Czerwonka, tyfus brzuszny i cholera przenoszą się często w ten sposób, że Cząsteczki wypróżnień ludzi chorych dostają się do ust człowieka zdrowego. Przenosicielami zarazków tych chorób są przeważnie brudne ręce, które je przenoszą na rozmaite pokarmy i przedmioty. Czyste ręce stanowią przeto znakomitą ochronę przed zakażeniem.
Ludzie myją się przeważnie rano i ograniczają mycie tylko do twarzy i rąk. Mycie całego ciała jest na wsi nieznane, co najwyżej tylko młodzież używa w lecie kąpieli, gdy woda jest w miejscu. Ludzie starsi nie kąpią się nigdy. A jednak jest ką-
