Strona:Eliza Orzeszkowa - Gloria victis.djvu/22

—   12   —

dla walki pomyślny, na powiększenie sił i zasobów do niej, nie mniej jest warte od rzucenia się w walkę ze szlachetnym i choćby bohaterskim zapałem w sercu, lecz bez należytej orjentacji w głowie, bez wagi w ręku i arytmetycznej tablicy przed oczyma.
 — Czcicielem rozumu jestem i tych szkiełek mędrca, które wyśmiewać ma prawo poezja, lecz których polityka z przed oczu usuwać nie powinna. Dlatego odradzałem, walczyłem z prądem, usuwałem się na stronę. Byłem Biały...
 Przy słowach ostatnich podniósł głowę i śmiałem spojrzeniem spotkał się z niechętnemi, ironicznemi uśmiechami, które na kilka twarzy wystąpiły.
 — Nie sam jeden w zgromadzeniu tem jestem, którym tak myślał i nazwę tę nosił. Wszak znajdują się tu współmyślący moi, nie prawdaż?
 Wyżej jeszcze podniósł głowę, na odpowiedź czekał. Poważnie kilka głosów odpowiedziało:
 — Tak.
 Więc mówił dalej:
 — Teraz uderzył już dzwon, wielki dzwon historyczny, i nie białym, ale czarnym byłby ten, ktoby na dźwięk jego głuchym pozostał. Istnieje coś, co gdy raz nad powierzchnię ziemi wystąpi, zgładzone z niej być nie może. Tem czemś jest fakt. Fakt zbrojnej walki stał się. Znaczna część kraju w ogniu jej już stoi. Jakkolwiek niebezpieczeństwa czy niepodobieństwa mógłby dla niej i przez nią spostrzegać rozum, on również wskazuje, że przeciw niebezpieczeństwom i niepodobieństwom,