Strona:Eliza Orzeszkowa - Kilka słów o kobietach.djvu/131

 Dobry lub zły kierunek rozwoju umysłowego, na którym ma spocząć warstwa moralności przyszłego człowieka, zależy od trafnie lub nietrafnie użytych trzech warunków nauczania: czasu, jakości i celu, czyli od tego: kiedy dziecię się uczy? czego i dla czego?
 Mężczyzna, aby wykształcić się umysłowo i nabyć zapasu wiedzy, dostatecznego na to, aby mu ona była wsparciem moralném i materyalném zapewnieniem egzystencyi, uczy się do lat dwudziestu, niekiedy i najczęściéj do dwudziestu kilku.
 Kobieta, która również jak on jest członkiem społeczeństwa, obowiązanym do poniesienia wszystkich jego cierpień i powinności, która więc, również jak on, potrzebuje posiadać w sobie dźwignię i pociechę moralną i punkt oparcia materyalny, uczy się do lat 17, często do 15 zaledwie.
 Wprawdzie nauka rozpoczyna się dla niéj wcześniéj niż dla mężczyzn, nie równoważy to wszakże bynajmniéj strat i pożytków, bo wczesne to uczenie się szkodzi częstokroć fizycznéj stronie, a nietylko umysłowéj, nie pomagając do wzrostu, ale niekiedy tłumiąc ją, lub całkiem paraliżując przez wczesne znudzenie, zniechęcenie i machinalne nabycie wiadomości, które tylko dokładnie zrozumiane korzyść przynosić mogą. Wzamian za kilka najlepszych lat od 17 roku życia do 10 i daléj, w których umysłowe kształcenie swe potęguje i uzupełnia mężczy-