Strona:Eliza Orzeszkowa - Kilka słów o kobietach.djvu/152

klasami społeczeństwa, — cierpienie, praca, chwała i zbrodnie jednostek.
 Młoda wyobraźnia znajdzie w niéj dostateczną karm, pojęcia rozszerzą się i uszlachetnią na widok bezmiernéj przestrzeni, w jakiéj od początku wieków obracał się duch ludzki, wiecznie przykuwany do skały jak Prometeusz, wiecznie, jak on, walczący z Tytanami złych mocy, wiecznie spragniony światła i ściągający je ku sobie z olbrzymiemi trudami.
 Taką długą, olbrzymią, tak rozmaitą a jednak tak jednolitą i logiczną w przyczynach i skutkach, przeszłością, tłómaczona teraźniejszość, zrozumiałą stanie się umysłowi, sprowadzi mu tysiąc drobnych natchnień, wskaże mu mnóztwo do umiłowania przedmiotów, postawi go na wysokim szczycie, z którego tłum spółbraci ogarnie on okiem miłości i przebaczenia.
 Chcąc poznać historyą w duchu jéj i treści, trzeba wiedziéć najpierw, jakie było geograficzne położenie, jakie topograficzne warunki kraju, na którym powstał naród.
 Tu już zaraz objawia się związek nauk przyrodniczych z historyą, przez potrzebę pojęcia wpływów, wywieranych na kształtujące się społeczeństwa przez klimat, naturę gruntu, przez zjawiska natury. Potém należy śledzić rozwój charakteru narodowego, nadawany mu przez nacisk geograficznych warunków