Strona:Eliza Orzeszkowa - W zimowy wieczór.djvu/78

kolwiek tłómaczeń i usprawiedliwień dostarczyćby mu mogły wszystkie etnograficzne, historyczne i psychologiczne dociekania.
 »Pamiętasz, Sergiuszu, tego naszego młodego filozofa Anglika, który, gdyśmy jeszcze przechodzili drugi i trzeci kurs prawa, nie wiem już jakim sposobem, popadł w nasze koleżeńskie najserdeczniejsze kółko? Pamiętasz ten głos flegmatyczny i suchy, który z precyzyą kamieni padających w burzliwy potok, w najgorętsze nasze rozprawy rzucał zawsze jednostajne słowa: — »Determinizm, moi drodzy, determinizm! co czynicie z teoryą deterministyczną?« — Cali w ogniu i pocie rozpraw, pełnemi usty rzucając na cztery strony potępienia i wyroki, z pewnem zdziwieniem zawsze oglądaliśmy się na sztywną postać i białą, rozważną twarz naszego Edwarda. A on, w jednej czwartej zaledwie otwierając usta, śmieszną i świszczącą mieszaniną dwóch języków, swego i naszego, wciąż prawił: »Szukajcie przyczyn, my dear friends, szukajcie wpływów! człowiek jest sumą działających na niego wpływów. Determinizm my dear friends, determinizm! szukajcie determinizmu który wypadł wam z głowy, jeżeli był w niej kiedy «.
 »Naczytał się swoich Buckle’ów, Mill’ów,