Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/05

 Ze szlachetnie dźwięczącej struny swego kapłaństwa wydobywała tu ona najwspanialsze symfonie zespołu życia z Ideałem, stawiając strzeliste gmachy Dobra w duszach swych współrodaczek. Dobroć, ludzkość, mądrością tchnąca wyrozumiałość, w szlachetnym, a szerokim stylu lot ku wyżynom człowieczych dążeń i utęsknień, bohaterska ofiarność czynów wysokiego obywatelstwa, a nadewszystko, z krwi serdecznej idąca, miłość bliźniego, jako „brata w cierpieniu“, zaczynami lepszego jutra wszczepia w pierś niewieścią Eliza Orzeszkowa i nienadaremnie. Wypiastowany przez nią w „snach pięknych“ ideał kobiety-Polki, któremu ona w spiżowych postaciach umiłowanych przez się bohaterek ołtarz stawiała wysoki, budował całe światy szczytnych, bohaterskich dążeń w duszach czytelniczek, kształtując je na niepowszednią modłę wysokiego typu człowieczeństwa.
 Sprawie kobiecej, jako sumienna jej badaczka, poświęcała też Orzeszkowa specyalne studya. Pisywała rozprawy, listy w tym przedmiocie i do cudzoziemek. Prawidłowy rozwój ruchu kobiecego leżał jej bardzo na sercu, wielu twórczych pomysłów był rdzeniem, a rzetelnie myślicielski kierunek wskazań jej w tej dziedzinie, na bieg tych rzeczy u nas oddziaływał znamiennie, znacząc się pełnem zasług stanowiskiem Elizy Orzeszkowej w doniosłej sprawie wyzwolenia kobiety.
 W studyum niniejszem pragnęlibyśmy podkreślić zasadnicze linie wytyczne, jakie ukazywała