„Skoro idea dojrzewa do wcielenia się w życie, tworzy ona swój ideał człowieka“ (un homme modèle), który realizuje ją sobą konkretnie.
Orzeczenie to największego z naszych wieszczów, a zarazem Mędrców-myślicieli, sprawdza się w sposób, dający wymowne świadectwo tej prawdzie, w tym typie Mickiewiczowskiego „homme modèle“, jaki przedstawia Eliza Orzeszkowa, jako postać, której indywidualne Ja, w stosunku do tła życia, na jakiem ukształtowało się w sobie, jest nowym światem wcielającej się w czyn Idei.
Natura bogata, bujna, doskonale po niewieściemu wrażliwa, głąb rzeczy przenikająca czujnością serca, przy umyśle refleksyjnym, światłym, w syntetyczne pierwiastki bogatym, biorącym rzeczy tą pełnią darów poznawczych człowieka, na jaką stać tylko Mędrców, od pierwszych brzasków swej samodzielnej myśli, staje ta myślicielka na
