Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/10

stanowisku zdecydowanej reformatorki. Przy rozwijających się w sobie harmonijnie pierwiastkach duszy twórczej, dostrzega ona okiem bystrego spostrzegacza kędy to tają się zatrute źródła niedoli człowieczej i w jak żałosny sposób gubi się szczęście ludzkie na tych życia rozdrożach, gdzie sam sobie człowiek bywa katem. A światem idzie, smutnym korowodem, krzywda i niedola człowiecza i ściele się po nim ból „naokół jak morze“.
 Głęboki znawca natury kobiecej, Ruskin, twierdzi, że wszystko zło, wszelka niesprawiedliwość, jakie się dzieją w świecie, spada, jako odpowiedzialność, na barki kobiece, nieprzeciwdziałające temu, albowiem, dowodzi, iż z natury swej, kobieta przewagi złego znieść nie powinna. Wspaniałem upostaciowieniem tego typu człowieka Dobra, a zarazem modłą idealną tej natury niewieściej, dla której wszystko, co jako odstępstwo od dróg prawych, na rzecz nieprawości dążeń w życiu ludzkiem, będzie nie do zniesienia, jest w przekonaniu naszem, Eliza Orzeszkowa, w całej swej działalności obywatelsko-pisarskiej, na posterunkach tej wysokiej pracy, która była i jest z jej strony szczytną walką o tryumf Ideału.
 Urodzona w zamożnym domu szlacheckim (1843 r.) młodsza z dwu córek dziedzica Miłkowszczyzny, (w gub. Grodzińskiej) Benedykta Pawłowskiego, jednego ze światłych wychowańców wieku Oświecenia, wychowaniu w czci dla wysokich tradycyi kultury narodowej, zawdzięczała