Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/12

dorosła panna, i po jednym sezonie zabaw światowego życia w Grodnie, wychodzi za mąż za 35 letniego p. Piotra Orzeszkę, dziedzica Ludwinowa, na pograniczu Polesia Wołyńskiego.
 Sześcioletnie pożycie w małżeństwie konwencyonalnem, zakończone rozwodem i powrotem do Milkowszczyzny, jakoteż przygotowujące się wypadki wielkiej pożogi 1863 roku, składają się na te fermenty wielkiego bólu, jakie w duszy Elizy Orzeszkowej rodzą perły natchnień szczytnych, a szerokich, realizowanych w dziejach działalności obywatelsko-pisarskiej chlubnego jej żywota.
 Od tej epoki życie naszej Jubilatki jest jedną przędzą ciągłej, a wytrwałej pracy, pracy nad sobą, pracy dla drugich; jest jedną trudu, a poświęceń pełną, służbą obywatelską, wysokiego stylu „służbą bożą“ u najświętszych ludzkości i narodu ołtarzy.
 I służbę tę iście po kapłańsku pełni Eliza Orzeszkowa, z wiarą i nadzieją w nadejść mające „lepsze jutro“, z mocą dzielną wytrwania na stanowisku, a z miłością ogromną w oddaniu się umiłowanemu przez się dziełu Odrodzenia.
 Szlachetny, męstwa pełen optymizm, prowadzi naszą myślicielką, mimo chaosu zwątpień rozbujałej, pesymistycznej myśli tej epoki, ku wysoko zatkniętym celom reformy tego wszystkiego, co się przeżyło, co wykazało się bilansem, wiodącym do bankructwa, na całej linii błędów i pomyłek dnia mijającego.