Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/16

ma być ona podwaliną, nie butwiejącym próchnem dni, które nadchodzą.
 Więc w powieści: „Pan Graba“, gorącem piórem żąda reformy wychowania męzkiej młodzieży; wychowania, któreby nie było wątleniem sił moralnych przez folgę nizkim instynktom użycia, ale kuźnicą cnot obywatelskich i szlachetnego hartu męzkiej duszy.
 W „Pamiętniku Wacławy“ wskazuje na te usterki wychowania dziewcząt, na te wady kierunków i dążeń wychowawczych, przez które świat niewieści dochodzi do skarlenia, do wynaturzeń swych darów przyrodzonych, żyjąc w ciasnocie pojęć, małostkowości, oschłości serc i poziomości celów.
 Walkę z powijakami niemowlęctwa kobiety, w imię konieczności przygotowania jej do życia samodzielnego, do życia pracy, podjęła nasza genialna reformatorka w powieści: „Marta“, jakoteż w rozprawie: „Kilka słów o kobiecie“.
 Oba te utwory, w których sprawę wyzwolenia kobiety traktuje Orzeszkowa z pogłębieniem rzeczy myślicielskiem, rozcinając mądrze wiele węzłów zacietrzewionego nazbyt doktrynerstwa, a dając natomiast światu kobiecemu pewien zarys „planu“ nowych „dróg i celów“, obie te jej prace zyskały sobie odrazu szerokie uznanie i wpłynęły niewątpliwie, w sposób wysoce pożądany, na bieg sprawy kobiecej u nas. Przewodnią ideą, jaką kobiecie ukazywała Orzeszkowa, było wysoce postę-