Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/39

potemu, z natury swego ducha, poszczególnie zindywidualizowanych głosów, który w takim chórze myślowego zespołu wybija się jako ton podstawowy.
 Takiego wszechświatowego znaczenia głosem będzie, niewątpliwie, głos Elizy Orzeszkowej w sprawie najżywotniejszych podstaw ruchu wyzwoleniowego kobiety. Ruch ten w najnowszem przeobrażeniu swojem, wypracował już częściowo program niepospolicie doniosłego kulturalnie znaczenia, za sprawą t. zw. kobiety nowej, rzetelnie postępowego typu.
 Niemniej, nie waham się tu twierdzić, iż ten ton, wszechświatowego znaczenia, jaki wypracowała w duchu swym, z łona tradycyi rodzimych, Eliza Orzeszkowa, nie zapewnił potąd tej naszej myślicielce tego ogólno-ludzkiego stanowiska, jakie w sprawie ruchu kobiecego stało się udziałem kobiet innych narodowości, a które, zdaniem naszem, ze wszechmiar i względów należy się tu i Orzeszkowej.
 My sami wreszcie, zgodnie z zasadą „swego nie znacie“, zestawiając imię Elizy Orzeszkowej z imieniem takiej Ellen Key, Lily Braun, lub innych, mało wiemy, doprawdy, jedynie tylko dzięki temu grzechowi naszej nieświadomości na tym punkcie, jaką tu nam wypadnie postawić porównawczą miarę. Nad stanowiskiem, jakie zajęła nasza myślicielka w kwestyi kobiecej, przeszliśmy w gruncie rzeczy cicho, nawet obojętnie, natomiast wrzawa wszechświatowa około nazwisk kobiet