Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/46

stosunków i pojęć zastosowaną, cnotę prawnuczek. Gmach nasz wznosi się krzywo i ta jego połowa, która się chyli ku ziemi, do upadku pociągnąć może tę, która strzela ku niebu. Bo żadna uczoność i żadne zarobki fachowe nie sprawią, aby człowiek zły, samolubny, przynosił korzyść rozwojowi społecznemu i szczęściu świata.
 Myśl, godna wyrycia złotemi zgłoskami na sztandarach wszelakiej pracy, mającej na celu kulturę społeczeństw. To też, z głębią poglądu na rzeczy prawdziwej myślicielki, orzeka Eliza Orzeszkowa, że nie podjąwszy tego wielkiego zadania, „kobiety nie napisały jeszcze dla siebie roli, którą na świecie odegrać mają“. Oto stanowisko wyraźne Orzeszkowej względem tych postulatów ruchu kobiecego, które przez liczne swoje pionierki na szerokim świecie nie zostały wprowadzone na te drogi prawdy, gdzie grunt dla siebie mogą znaleść właściwy, jedynie rokujący mu przyszłość, o postępie decydujący.
 Pisała to Orzeszkowa przed lat mniej więcej dziesiątkiem. Ruch kobiecy w tym ostatnim okresie czasu jął stawiać, ku podziwowi świata, doprawdy jakieś „stumilowe kroki“, tak, iż dziś zarzut podobny, skierowany do postulatów dążeń kulturalnych tej Kobiety Nowej, która jest „w postępie“, byłby już mało usprawiedliwionym. Od tego czasu, tego typu kobieta nietylko że zdołała napisać dla siebie, naturze jej uzdolnień odpowiadającą rolę, ale co ważniejsza, weszła w nią z powodzeniem, go-