Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/75

kobiety w jej ułomnościach, walkach, oraz radościach życia człowieczego, ale otacza ją nimbem niedościgłej dla śmiertelnika doskonałości Wytrwania, w warunkach ludzkie przechodzących siły.
 W zarzucie tym tkwi oczywiście kryteryum do t. zw. „talentów pisarskich“ stosowanego szablonu, według którego pisarze realiści przykrawają postaci swych bohaterów do ram życia, takiego, jakiem ono, w całej swej nędzy, jest. Lecz pisarzy genialnych, z wysokiego rodu „ludzi natchnienia“, tą miarą mierzyć nie wolno. Są oni, w całej swej psychice twórczej idealistami. Nie odtwarzać życie z wiernością fotograficzną, ale przekształcać je, ale podnosić je na lotnych skrzydłach Ideału, ku szlakom życia wyższym, doskonalszym, ale odwracać raczej myśl czytelnika od wstrętów poniży przyziemnych, przez idealistyczne rzeczy oświetlenie, oto zadania twórcze pisarza tej miary, oto, jak u Orzeszkowej, realny czyn człowieka natchnionego, idealistyczny podkład twórczości genialnej tej pisarki. Realizuje ona tą drogą samą siebie, swą duszę twórczą, harmonizującą się w zupełności z tym jej „składem zasad“, który wciela w czyn, drogą swej apostolskiej działalności pisarskiej.
 „Są dusze tak stworzone, powiada Orzeszkowa o jednej ze swych bohaterek, że czują spójnię, wiążącą je z wysokościami, bez granic wyższemi nad wysokości ziemskie“. Taką jest dusza, Elizy Orzeszkowej. Jest ona „iskrą z przepastnych głębin zaświata rzuconą na ten świat“, by czynić dzieło boże, by stać na