Strona:Encyklopedja Kościelna Tom XI.djvu/14

dzenia ich godniejszemi; roztrząsa przyczyny zamierzonych translacji z jednej stolicy na drugą. Sekretarzem tej kongregacji jest audytor kamery apostolskiej (ob. Kurja). 2. Ś. Kongregacja Inkwizycji (sacra congregatio sancti officii seu inquisitionis). O porządku, składzie i zadaniu tej kongr., której prefektem jest sam Papież, ob. tej Enc. VIII 133. Władza tej kongr. rozciąga się nad wszystkimi patrjarchami, arcybiskupami i biskupami i nad wszystkiemi innemi osobami. Ponieważ czuwać powinna, aby nie rozszerzały się pisma i książki błędną naukę zawierające, ztąd władza jej schodzi się niekiedy z attrybucjami ś. kongregacji indeksu. Sprawy załatwia kongr. inkwizycji na zgromadzeniach trojakiego rodzaju. Jedna odbywają się co poniedziałek (congregatio feriae II) w pałacu ś. kongregacji, zasiadają na nich konsultorowie z kommissarzem, jego asessorem i innymi urzędnikami; przedstawiane bywają sprawy przychodzące i rozbierane są przedmioty, które należy przedstawić na następném zgromadzeniu kardynałów. Drugie odbywają się co środa (congregatio feriae IV) w klasztorze dominikanów sopra Minerva zwanym. Zasiadają sami kardynałowie i asessor, który stojąc przedstawia im sprawy i świeżo nadeszłe papiery odczytuje; po rozważeniu ich przez kardynałów, wchodzą konsultorowie i zdanie swoje objawiają, a kardynałowie decydują. Jeżeli jednak sprawa jest ważniejsza, odraczają takową do kongregacji czwartkowej. Decyzję kardynałów tegoż samego dnia (we środę) asessor przedstawia Ojcu ś., a potém dekreta zostają promulgowane w imieniu kongregacji kardynałów, ze wzmianką o relacji uczynionej Papieżowi. Trzecie zgromadzenia odbywają się we czwartek (congregatio feriae V) w pałacu apostolskim, w obec Papieża. Na początku posiedzenia sami tylko kardynałowie z asessorem są przy Papieżu i przedstawiają w treści to, co było na wczorajszej kongregacji rozbierane, i każdy kardynał, od najmłodszego zaczynając, daje swoje zdanie; potém wchodzą konsultorowie, a po wysłuchaniu ich zdania następuje decyzja i wskazany bywa sposób odpowiedzi na nadesłane sprawy. Benedykt XIV (const. Sollicita 9 Julii 1753) przepisał sposób postępowania, gdy idzie o cenzurę książki, błędną naukę zawierającej. Poleca ją najprzód oddać jednemu z konsultorów, wskazanemu przez ś. kongregację, który ją uważnie przeczyta, cenzurę napisze, wskazując miejsca i stronice, na których błędy notowane znajdują się. Potém książkę, wraz z uwagami rewidującego, posyła się każdemu z konsultorów, którzy na kongregacji poniedziałkowej zdanie swoje o książce i cenzurze wypowiadają. Następnie książka z cenzurą i zdaniami konsultorów posyła się do kardynałów i ci na środowej kongregacji stanowczy wyrok wydają, a asessor cały przebieg sprawy przedstawia Papieżowi, który ostatecznie rozstrzyga. Lecz jeżeli książka jest autora katolickiego, oddawaną bywa dwom cenzorom: jednemu pierwej, a po przedstawieniu zdania jego na kongregacji konsultorów, drugiemu, z zamilczeniem nazwiska pierwszego; jeżeli się obadwa zgadzają, sprawa przedstawioną bywa do decyzji kardynałom, lecz jeżeli jeden książkę potępia, a drugi ją od cenzury wolną uznaje, wybiera się trzeci i temu oddaje się książka do opinji, zamilczawszy imiona poprzednich cenzorów. Jeśli zdanie jego zgodne będzie ze zdaniem pierwszego, sprawa idzie pod decyzję kardynałów, jeżeli zaś trzeci zgadza się z drugim, trzeba sprawę raz jeszcze oddać pod zdanie konsultorów, a potém z ich i cenzorów zdaniem poddać pod decyzję kardynałów. 3. Ś. Kongregacja Indexu (sa-