Malachias commentario illustrati, Brem. 1638; Gabr. Acosta, Comment. in Ruth, Thren. Jer., Jonam et Mal., Ludg. 1641; Joan. Martinus, Observationes in Mal., Groning. 1647, 1658; Will. Schate, A Commentary with notes on the prophecy of Malachy, Lond. 1650; Jo. Henr. Ursinus, Comm. in Malachiam, Francof. 1652; Aug. Varenius, Trifolium propheticum, seu... Hagg., Zach. et Malach. explicati, Rostoc. 1662; Samuel Bohl, Comment. rabbinic. in Malachiam, cum disputationib. ebraicis et explicatione, Rostoc. 1637; Salom. van Til, Malachias illustratus... et justa historiae cum vaticiniis collatione adsertus, Lugduni Batav. 1701; Nic. Koeppenius, Os angeli Domini, sive observationes philologicae 79 in prophetiam Malachiae, in quibus secundum ductum R. Salomoh ben Melech in Michlal Jophi in verum difficiliorum quorundam locorum sensum inquiritur, Gryphisvald. 1708; Jo. Wesselius, Malachias explicatus, Lubec. 1729; Jo. Christ. Hebenstreit, Malachiae Prophetae cum Targum Jonathanis et Radaki, Raschii et Aben-Esrae commentariis interpretatio, w Program. et Dissertatt. Lips. 1731—46, 16 części; Herm. Venema, Commentarius ad librum elenchtico-propheticum Malachiae, Leovard. 1759; Jo. Frid. Fischerus, Prolusio, in qua loci nonnulli versionum graecar. oraculorum Malachiae illustrantur et emendantur, Lipsiae 1759 (przedruk. w tegoż Prolusiones de versionibus graecis libror. V. T., Lips. 1772 p. 173..); tenże, Prolusio, qua loci nonnulli libror. V. T. a versionib. graecis maximeque Alexandrina oraculor. Malachiae illustrantur. Lips. 1773 (i w tegoż Prolusiones quinque. Lips. 1779); tenże, Prolusio de versionib. graecis oraculor. Malachiae, Lips. 1774 (przedruk. w Prolusiones quinque p. 23..); Car. Frid. Bardt, Commentarius in Malachiam, 1768; J. Melch. Faber, Commentatio in Malachiam, Onoldi 1779; Laur. Reinke, Der Prophet Malachi. Einleitung, Grundtext und Uebersetzung, nebst einem vollständigen philologisch-kritischen und historischen Commentar, Giessen 1856. X. W. K.
Malachjasz, święty (3 List.), prymas irlandzki, ur. 1094 r. w Armagh, w Irlandji, wśród ludu w barbarzyństwie pogrążonego, z możnych rodziców (genere et potentia magni). W dzieciństwie wychowywany przez matkę, niewiastę pełną chrześcjańskiego ducha, wzrastał ustawicznie w bojaźni Bożej, przytém uczęszczając do szkoły, niemałe czynił w nauce postępy, tak, iż wszyscy podziwiali go, oraz i uwielbiali. Wyszedłszy z lat dziecinnych, oddał się pod kierunek Imara, pobożnego ascety, który w pobliżu kościoła armgahańskiego wybudował był sobie celę i prowadził żywot surowy. Krok ten M’a wzbudził najprzód zdumienie powszechne, a chociaż potém wielu poszło za jego przykładem, M. jednak przewyższył wszystkich w świątobliwości. Arcybp miejscowy (Celsus) uznał go godnym djakonatu, lecz prawie gwałtu potrzeba było użyć, żeby M’a do przyjęcia święcenia nakłonić. Wyświęcony następnie (w 25 r. życia) na kapłana, z polecenia tegoż bpa nauczał lud, żyjący dotąd bez prawa, bez karności, prawie nie znający Boga, a nauczał gorliwie, wytępiał zwyczaje zabobonne, wprowadzał na ich miejsce po kościołach ustawy i zwyczaje ś. Kościoła rzymskiego, organizował zaniedbane nawet w katedralnym kościele śpiewy, nakłaniał do częstej i pilnej spowiedzi, do bierzmowania, do małżeństw, co wszystko albo mało było znaném, albo zupełnie zaniechaném. Żeby zaś przy zaprowadzaniu instytucji kościelnych nie zbłądzić i nie obrazić w czémkolwiek ducha Ko
