m³żywot na pokucie i pustelnictwie[1]; przeto udanie się na puszczę było niezbędnym warunkiem wszelkiej misyi a zarazem wstępnym do niej krokiem.
Nie ulega wątpliwości, że i Jan go naśladował[2]. Judeę ogarniała coraz bardziej myśl o pustelnictwie, idea zresztą przeciwna naturze żydów, nie mająca nic wspólnego z ślubami Nazirów i Rechabitów. Essejczycy czyli Terapeuci mieszkali niedaleko ojczystych stron Jana, t. j. na wschodnim brzegu Morza Martwego[3]. Przełożonych tej sekty uważano za pustelników, którzy utworzyli reguły i instytucye, podobne klasztorom. Nauczyciele młodzieży bywali także nieraz anachoretami[4], przypominającymi bramińskich guru[5]. Czy nie czuć tu isotnie wpływu indyjskich muni? Może wędrowni mnisi indyjscy — którzy roznosili naukę swoją po świecie, jak potem pierwsi Franciszkanie, nawracając ludzi nie wymową, bo nie znali ich języka, ale szlachetnym sposobem życia — zwrócili swe kroki do Judei, jak niezawodnie ongi do Syryi i Babilonii[6]? Tego nie wiemy. Babilonia stała się od pewnego czasu ogniskiem Buddyzmu; Budasp (Bodisattwa) miał rozgłos chaldejskiego mędrca i założyciela sabizmu. Ale cóż to był sabizm? Jak wskazuje etymologia, słowo to oznaczało chrzest[7],
- ↑ Izajasz II, 10: »Wnijdź w skałę, skryj się w prochu przed strachem Pańskim«.
- ↑ Łukasz I, 17: »Bo on pójdzie wprzód przed obliczem jego w duchu i w mocy Eliaszowej«.
- ↑ Pliniusz, Hist. nat. V, 17; Epifanes, Adv. haer. XIX, 1 i 2.
- ↑ Józef Flav. Vita 2.
- ↑ Kierownicy duchowi.
- ↑ Traktowałem to szerzej w innych pracach (Hist. génér. des langues sémitiques, III, IV, 1; Journ. Asiat., luty—marzec 1856).
- ↑ Wyraz aramejski seba znaczy to samo, co greckie βαπτίζω.
