widok bardzo niepozorny z powodu mieszaniny ozdób i zakrętasów, bez których się nie obszedł żaden pomnik żydowski[1]. Wewnątrz znajdowały się ławki, mównica dla lektorów, oraz szafa dla chowania świętych zwojów[2]. W takim budynku, bynajmniej nie przypominającym świątyni, ogniskowało się całe życie mieściny żydowskiej. Tu zbierano się w sabbat na modlitwę i czytanie Zakonu oraz pism Proroków. Po za Jerozolimą Żydzi nie mieli właściwie nigdzie kapłanów; przeto w bóżnicy wstawał pierwszy lepszy, odczytywał ustęp wyznaczony na dany dzień (Parasza i Haftara), dodając do tego Midrasz albo też czysto subjektywnie pojęte wyjaśnienie, w którem starał się wyłożyć swoje rozumienie tekstu[3]. To był początek »homilii«, której wzór doskonały znajdujemy w drobnych traktatach Filona. Można było mówcy stawiać pytania i zarzuty;
- ↑ Nie odważyłbym się w tej chwili głosić, czy Jezus w której z nich przemawiał, bo wogóle trudno określić, z którego wieku pochodzą. Może w synagodze w Tell-Hum? Zdaje się, że najstarszą z wszystkich jest wielka synagoga w Kefr-Bereim. Posiada styl dość czysty. Na synagodze w Kasiun znajduje się inskrypcya z czasów Septyma Sewera. Ponieważ po wojnie rzymskiej judaizm w Górnej Galilei zajął bardzo korzystne stanowisko, przeto możnaby mniemać, że niektóre z tych budowli sięgają III-go wieku, t. j. epoki, kiedy Tyberyada stała się niejako stolicą judaizmu.
- ↑ II Ezdr. VIII, 4: »I stanął Ezdrasz nauczony w piśmie na kazalnicy, którą byli zgotowali na to«. Mat. XXIII, 6: »Nadto miłują pierwsze miejsca na wieczerzach i pierwsze stołki w bóżnicach«. List Jak. II, 3. Miszna, Megilla III, 1. Rosz haszana IV, 7 etc. Patrz zwłaszcza ciekawy opis synagogi Aleksandryjskiej w Talmudzie babilońskim, Sukka 51 b.
- ↑ Filon, cytow. u Euzebiusza, Praep. evang. VIII, 7 i Quod omnis probus liber, § 12; Łukasz IV, 16; Dzieje Apost. XIII, 15; XV, 21; Miszna, Megilla, III, 4 i nast.
