Strona:Ernest Renan - Żywot Jezusa.djvu/397

Ta strona została uwierzytelniona.

wała się w pobliżu dużego miasta. Niepodobna przypuścić, aby Golgota znajdowała się w miejscu, które od czasów Konstantyna otacza czcią całe chrześciaństwo^[1]. Miejsce to bowiem leży niemal w obrębie miasta, a w epoce Jezusa leżało na pewno w obrębie samej Jerozolimy^[2].

↑ Nie wystarczające są dowody, za pomocą których starano się wykazać, że położenie grobu świętego zostało zmienione od czasów Konstantyna.
↑ De Vogué odkrył w oddaleniu 76 metrów od tradycyjnej Kalwaryi połać muru żydowskiego, podobną do muru w Hebronie, który, jeżeliby pochodził z epoki Jezusa, wskazywałoby, że owo, wskazane przez tradycyę miejsce, leżało za miastem. Piwnica grobowa (zwana »grobem Józefa z Arymatei«), znajdująca się pod sklepieniem muru Świętego, nasuwa również przypuszczenie, że okolica ta znajdowała się po za murami miasta. Dwa względy historyczne, z których jeden jest dość silny, przemawiają na korzyść tradycyi. Pierwszy wzgląd jest ten, że byłoby szczególnem, gdyby ci, którzy za Konstantyna robili poszukiwania topograficzne na podstawie ewangielii, nie uwzględnili zarzutu, który wypływa z Jana XIX, 20 (»Blisko za miastem było miejsce, gdzie był ukrzyżowan Jezus«) i z Listu do Żydów, XIII, 12 (»Dlaczego i Jezus, aby poświęcił lud przez własną krew, za bramą ucierpiał«). Czyż pominęliby z lekkiem sercem tak ważną wskazówkę? Drugi wzgląd, to znalezione na Golgocie za czasów Konstantyna szczątki świątyni Wenery, wzniesionej przez Adryana. Mamy prawo przypuszczać, że poszukiwania topografów pobożnych z czasów Konstantyna były robione poważnie, choć czasem nie pogardzano tendencyą. Gdyby cała robota miała charakter wyłącznie czczego pozoru, to uznanoby za Golgotę jedno z wybitniejszych wzgórzy w pobliżu Jerozolimy, gdyż imaginacya kazała chrześcianom lat najwcześniejszych mniemać, że śmierć Jezusa nastąpiła na górze. Ale kwestya muru jest bardzo trudna. Dodajmy, że istnienie świątyni Wenery na Golgocie niczego nie dowodzi. Euzebiusz (Vita Const. III, 26), Sokrates (H. E. I, 17), Sozomenos H. E. II, 1), św. Hieronim (Epist. XLIX, ad Paulin.) przyznają, że istniał przybytek Wenery w miejscu, które się im wydaje miejscem grobu świętego; ale jest to niepewne: 1. czy Hadryan go wzniósł,

[1] Nie wystarczające są dowody, za pomocą których starano się wykazać, że położenie grobu świętego zostało zmienione od czasów Konstantyna.

[s337-2] De Vogué odkrył w oddaleniu 76 metrów od tradycyjnej Kalwaryi połać muru żydowskiego, podobną do muru w Hebronie, który, jeżeliby pochodził z epoki Jezusa, wskazywałoby, że owo, wskazane przez tradycyę miejsce, leżało za miastem. Piwnica grobowa (zwana »grobem Józefa z Arymatei«), znajdująca się pod sklepieniem muru Świętego, nasuwa również przypuszczenie, że okolica ta znajdowała się po za murami miasta. Dwa względy historyczne, z których jeden jest dość silny, przemawiają na korzyść tradycyi. Pierwszy wzgląd jest ten, że byłoby szczególnem, gdyby ci, którzy za Konstantyna robili poszukiwania topograficzne na podstawie ewangielii, nie uwzględnili zarzutu, który wypływa z Jana XIX, 20 (»Blisko za miastem było miejsce, gdzie był ukrzyżowan Jezus«) i z Listu do Żydów, XIII, 12 (»Dlaczego i Jezus, aby poświęcił lud przez własną krew, za bramą ucierpiał«). Czyż pominęliby z lekkiem sercem tak ważną wskazówkę? Drugi wzgląd, to znalezione na Golgocie za czasów Konstantyna szczątki świątyni Wenery, wzniesionej przez Adryana. Mamy prawo przypuszczać, że poszukiwania topografów pobożnych z czasów Konstantyna były robione poważnie, choć czasem nie pogardzano tendencyą. Gdyby cała robota miała charakter wyłącznie czczego pozoru, to uznanoby za Golgotę jedno z wybitniejszych wzgórzy w pobliżu Jerozolimy, gdyż imaginacya kazała chrześcianom lat najwcześniejszych mniemać, że śmierć Jezusa nastąpiła na górze. Ale kwestya muru jest bardzo trudna. Dodajmy, że istnienie świątyni Wenery na Golgocie niczego nie dowodzi. Euzebiusz (Vita Const. III, 26), Sokrates (H. E. I, 17), Sozomenos H. E. II, 1), św. Hieronim (Epist. XLIX, ad Paulin.) przyznają, że istniał przybytek Wenery w miejscu, które się im wydaje miejscem grobu świętego; ale jest to niepewne: 1. czy Hadryan go wzniósł,

[1]

[2]