Strona:Ernest Renan - Żywot Jezusa.djvu/61

Ta strona została uwierzytelniona.
ROZDZIAŁ I.
Stanowisko Jezusa w dziejach powszechnych.

Najważniejszym wypadkiem w dziejach świata był przewrót, wskutek którego najlepsza cząstka ludzkości odłączyła się od religij starożytnych, objętych jednem a nieścisłem mianem pogaństwa, i przyjęła religię, opartą na jedności Boga, na Trójcy i na wcieleniu Syna Bożego. Nawracanie świata trwało niemal tysiąc lat. Samo kształtowanie się nowej religii zajęło prawie trzy wieki. Przewrót ten rozpoczął się od zdarzenia, które się rozegrało za panowania dwóch cezarów rzymskich, Oktawiana Augusta i Tyberyusza. Żył wtedy człowiek, który dzięki przymiotom duszy wyrósł nad współczesnych, który śmiałem wystąpieniem swojem i wpojeniem w serca bliźnich uczucia miłości stworzył niejako przedmiot przyszłej religii wszechludzkiej i wytknął jej drogę.

Z chwilą, gdy osobnik ludzki począł się różnić od zwierzęcia, stawał się religijnym, to znaczy, że postrzegał w przyrodzeniu coś, co wybiega po za rzeczywistość, a w sobie poczuwał coś, co przekracza próg śmierci. Ale to postrzeżenie i to poczucie przez tysiące lat schodziło na dziwnie obłędne manowce. U wielu szczepów pozostało ono na zawsze pogrążone w najciemniejszych