kulacyi teologicznej. Strzedz Zakonu i postępować według niego, bo to jest sprawiedliwe, być sprawiedliwym, bo to jest najwyższe szczęście dostępne dla człowieka — oto kwintesencya judaizmu. Niema tu żadnego Credo, żadnej symboliki teoretycznej. Dlatego Mojżesz Majmonides, uczeń najśmielszej filozofii arabskiej, mógł zostać wyrocznią synagogi, gdyż był wyćwiczonym kanonistą.
Za czasów ostatnich Asmonejczyków i Heroda zapał religijny wciąż wzrasta. Czasy owe, to szereg nieustających ruchów religijnych. Z chwilą, gdy władza świecka przeszła całkowicie do rąk pogańskich, naród żydowski przestaje coraz bardziej zajmować się sprawami ziemskiemi i żyje wyłącznie życiem wewnętrznem. Świat, pochłonięty innemi zdarzeniami, nie ma pojęcia, co się dzieje w tym oddalonym i zapomnianym kącie Wschodu. Tylko umysły, stojące na wysokości swoich czasów wiedzą coś o tem. Wrażliwy a jasnowidzący Wergiliusz staje się jakiemś echem Izajasza; z powodu narodzin dziecka marzy o powszechnem odrodzeniu[1]. Podobne marzenia stają się niabawem czemś powszechnem i tworzą nawet osobną gałąź piśmiennictwa, zwaną literaturą sybilińską. Niespodzianie wyrosły cezaryzm zapala umysły; wielki okres pokoju, który teraz nastał, ogarniająca umysły melancholia po niesłychanem wyczerpaniu doby rewolucyjnej, napełnia serca bezgranicznemi nadziejami.
- ↑ Egl. IV. Poemat Cumaeum carmen (w. 4) to rodzaj sybilińskiej apokalipsy przesianej filozofią, która była wysnuta z głębokiej znajomości dziejów Wschodu. — Patrz także Servius i Carmina sybillina III, 97—817. Także Tacyta Hist. V, 13.
