Strona:Etnobiologia 2011 4.pdf/2

stylu kultura/natura czy też miejski/wiejski (zob. Almada 2010; Kujawska & Sosnowska, 2011).
 Nie istnieje jedna nauka zajmująca się miastem. Etnobotanika zaczęła odkrywać różnorodność biokulturową miasta na dobre w latach 90. XX wieku. W tej samej dekadzie nastąpiła intensyfikacja badań ekologicznych, w ramach tzw. ekologii miejskiej (Almada 2010). Wspominam o tym, gdyż pod koniec XX wieku etnobotanika czerpała najwięcej z teorii i metod ekologicznych (Stepp 2005). Niektóre obszary etnoekologii i etnobotaniki mocno się zazębiają. Tematy etnobotaniczne, realizowane obecnie w miastach, można podzielić na dwa typy, pod względem wykorzystywanej teorii i metod, tj. oparte na interdyscyplinarnym połączeniu 1) antropologii i botaniki oraz 2) antropologii i ekologii. Do pierwszej grupy należą badania skupiające się na roślinach użytkowych (leczniczych, jadalnych, psychoaktywnych, ozdobnych, etc.) wykorzystywanych lub uprawianych przez określone grupy i mniejszości zamieszkujące centra miejskie. Badania nad roślinami leczniczymi wykorzystują dodatkowo wiedzę z zakresu etnofarmakologii. Do drugiej grupy badań należą między innymi: a) studia nad różnorodnością biokulturową miasta: rodzajem zmian w bioróżnorodności różnych przestrzeni miejskich w zależności od dystrybucji określonych grup społecznych i praktyk kulturowych; b) studia nad kosmologią miejską: sposobem postrzegania, użytkowania i klasyfikacji przestrzeni i przyrody przez mniejszości narodowe, etniczne, mężczyzn/kobiety, młodych/starszych; c) topofilia (afekt do określonych miejsc/elementów pejzażu miejskiego) i wykorzystanie przestrzeni: wpływ użytkowania określonej przestrzeni na percepcję ekosystemów miejskich (Almada 2010; Holl 2005).
 Większość studentów i adeptów etnobotaniki marzy o badaniach wśród społeczności tubylczych w jakichś odległych tropikalnych zakątkach świata, dokąd nie dotarły elementy współczesnej cywilizacji, by móc studiować wierzenia, wiedzę i praktyki tradycyjne związane z wykorzystaniem roślin. Szanse na takie badania ma niewielu, głównie dlatego, że są one bardzo kosztowne, czasochłonne i niejednokrotnie ryzykowne z uwagi na niestabilną sytuację polityczną w wielu regionach świata. Badania w mieście mają tę zaletę, że można je prowadzić na miejscu i zamiast tracić czas na ubieganie się o granty i szukanie sponsorów na drogie bilety lotnicze, wystarczy zaopatrzyć się w kartę przejazdową komunikacji miejskiej i nawiązać współpracę z lokalnym herbarium. Etnobotanika miejska (ang. urban ethnobotany, zob. Balick et al. 2000) zdobywa coraz większe zainteresowanie wśród badaczy w różnych częściach świata (Pieroni & Vandebroek 2007). W Polsce jest ona obszarem dotąd praktycznie nieeksplorowanym.
 Poniższe rozdziały stanowią przegląd tematów, perspektyw i metod wykorzystywanych w badaniu różnych domen biokulturowych w miastach i metropoliach. Wybrałam głównie przykłady z Europy i Ameryki Łacińskiej, gdyż obszary te znam najlepiej. Mam nadzieję, że staną się one zachętą dla polskich studentów i młodych badaczy do podjęcia samodzielnych bądź zespołowych etnobotanicznych badań terenowych w mieście.

1. Podróżujące kultury i rośliny
 Mobilność ludności stanowi kluczowy czynnik w kształtowaniu historii ludzkości (Sanjek 2003). W ostatnich kilku dekadach wewnętrzne i międzynarodowe migracje osiągnęły niezwykły rozmach i niespotykaną dotąd skalę. Znakomita większość migracji skierowana jest z obszarów wiejskich do miast, stąd migracje są fenomenem typowo miejskim. Etniczna wielokulturowość jest cechą znamienną metropolii takich jak Londyn, Paryż, Nowy Jork, czy Sydney (Galea et al. 2005).
 Po wejściu do Unii Europejskiej w 2004 roku, Polska stała się krajem nie tylko tranzytowym, ale docelowym dla wielu migrantów. Prawdopodobnie co setny warszawianin jest dziś Wietnamczykiem (Urząd ds. Repatriacji i Cudzoziemców 2001). Nadal wiemy