Strona:Etnobiologia 2011 4.pdf/3

bardzo mało na temat adaptacji tradycyjnego lecznictwa, w tym fitoterapii i nawyków żywieniowych migrantów i mniejszości etnicznych zamieszkujących Polskę. Najobszerniejsze badania w tym zakresie przeprowadzono w USA i na Wyspach Brytyjskich.
 Proces migracji pociąga za sobą problemy natury psychologicznej, takie jak nostalgia i poszukiwanie własnej tożsamości (Quave & Pieroni 2007; Van Andel and Westers 2010). Dlatego imigranci często przywiązują się do rodzimych zwyczajów, nadając im niejednokrotnie większe znaczenie niż w kraju pochodzenia (Defazio 2006). Stąd, niektóre tradycyjne praktyki mają nie tylko większą żywotność wśród mniejszości etnicznych i narodowych niż w ich kraju pochodzenia ale stają się też wskaźnikami/znacznikami tożsamości (ang. cultural marker of identity), wyróżniającymi daną mniejszość spośród innych grup zamieszkujących wielokulturowe centra.
 Możliwość tworzenia przestrzeni dla kultywowania i transmisji elementów kultury rodzimej, w tym praktyk leczniczych i zwyczajów żywieniowych, jest łatwiejsza w ramach migracji zorganizowanej lub gdy imigranci z tego samego kraju (regionu) utrzymują żywe relacje w kraju przyjmującym niż w ramach migracji indywidualnej (Bargman 1997). Niemniej, w środowisku wielokulturowym wymiana wiedzy zachodzi również pomiędzy różnymi mniejszościami zachowującymi silne więzi wewnątrzgrupowe, a także ze społeczeństwem kraju przyjmującego (Ossoski et al. 2002, Pieroni et al. 2005).

1.1. Dlaczego migranci i mniejszości używają swych tradycyjnych roślin leczniczych?
 Badania etnobotaniczne prowadzone wśród migrantów dotyczą najczęściej fitoterapii i skupiają się na kontynuacji i zmianie, jaka zachodzi w obrębie ziołolecznictwa danej grupy w procesie adaptacji do nowej kultury i środowiska (Spring 1989; Balick et al. 2000; Han 2000; Sandhu and Heinrich 2005; Waldstein 2006; Pieroni et al. 2007; Ceuteric et al. 2008; Van Andel and Westers 2010; Vandebroek et al. 2010; Yöney et al. 2010). Znakomita większość badań prowadzona jest wyłącznie ex situ, tj. w kraju przyjmującym. Kontynuację w używaniu roślin i produktów naturalnych określa się na podstawie literatury etnomedycznej, etnobotanicznej i etnofarmakologicznej pochodzącej z regionu lub z kraju, z którego wywodzą się informatorzy. Jak dotąd przeprowadzono tylko jeden kompleksowy projekt porównawczy, w ramach którego zbadano wiedzę i praktyki fitoterapeutyczne specjalistów (curanderos) i migrantów z Dominikany mieszkających w Nowym Jorku oraz mieszkańców Dominikany, specjalistów i laików, mieszkańców miast i wsi w wybranym regionie (Balick et al. 2000; Ososki et al. 2007, Vandebroek et al. 2010)
 Zjawisko migracji i problem zdrowia (opieki zdrowotnej) są ze sobą mocno sprzęgnięte. Migranci często nie posiadają ubezpieczenia zdrowotnego lub nie mogą efektywnie korzystać z usług medycznych ze względu na bariery językowe, kulturowe, ekonomiczne i czasowe. Częstym wynikiem tych przeszkód jest niedostateczne korzystanie z pomocy lekarskiej. Z drugiej jednak strony, migranci nie przybywają z „pustymi rękami” do nowego kraju. Przywożą ze sobą zwyczaje, tradycje kulinarne, a także rodzime praktyki lecznicze, w które wpisuje się wiedza o roślinach leczniczych (Pieroni & Vandebroek 2007).
 Niektóre praktyki lecznicze mogą nabrać charakteru znacznika tożsamości kulturowej danej grupy, co wynika z faktu, że są nie tylko powszechnie stosowane przez daną społeczność migrantów, ale również są dla nich istotne kulturowo. Przykładem takiego zjawiska jest picie naparu z liści koki (Erythroxylum coca), jak też używanie paneli przez Kolumbijczyków w Londynie (Ceuteric et al. 2008). Koka, pomimo kontrowersji związanych z jej legalizacją, stanowi ważną roślinę w kulturze andyjskiej w Kolumbii, gdzie uprawiana jest w niemal każdym ogrodzie przydomowym i stosowana do celów ceremonialnych, do wróżenia i również jako środek paliatywny przy bólu zębów, gardła, w dolegliwościach przewodu pokarmowego. Panela to utwardzony nierafinowany cukier otrzymany w wyniku