Strona:Etnobiologia 2011 4.pdf/5

 Preferencje smakowe są w dużej mierze uwarunkowane kulturowo. Słowianie, na przykład, wykazują skłonność do pożywienia kwaśnego, co przejawia się w dużym spożyciu warzyw kiszonych. Liczna obecnie diaspora polska na Wyspach Brytyjskich zaopatruje się w kiszone warzywa, jak również w szczaw i grzyby, w sklepach, które powstały w odpowiedzi na zapotrzebowanie na pożywienie tradycyjne wśród polskich migrantów.
 Od lat 90. ubiegłego wieku naukowcy zajęli się problemem zmian zachodzących w diecie migrantów i ich implikacji dla zdrowia (Romero-Gwynn 1993; Corlett et al. 2003; Nguyen 2003; Pieroni et al. 2007). Pomimo bogatej oferty produktów regionalnych dostępnych w metropoliach zachodnich, obserwuje się bardzo wysoki odsetek zachorowań w wyniku niewłaściwej diety, na przykład na cukrzycę, szczególnie wśród przybyszów z Azji południowo-wschodniej (Venkataraman 2004). Przyczyną jest często niski status materialny migrantów oraz szkodliwy wpływ wzorców żywieniowych Zachodu na kuchnię mniejszości etnicznych. Timothy Johns zauważył, że po przeniesieniu się ze wsi do miasta ogranicza się dostęp tych ludzi do znanych i wykorzystywanych zasobów naturalnych. W wyniku tego procesu zmieniają nie tylko swoje nawyki, ale również preferencje smakowe. Niemniej, migranci zwykle kontynuują (przynajmniej częściowo) spożywanie swych tradycyjnych potraw i roślin, choć często stanowi to dla nich duże wyzwanie. Pierwszą przeszkodą jest cena produktów potrzebnych w rodzimej kuchni. W dalszej kolejności przeszkodą jest „akulturacja smaku” – pokolenia urodzone poza krajem swych przodków zwykle wykazują mniejsze zainteresowanie potrawami tradycyjnymi, szczególnie jeśli zawierają one smaki „kontrowersyjne”, jak gorzki i cierpki. Innym problemem może być stygmat, jakim obarczone może być tradycyjne pożywienie. Peruwiańczycy z Płaskowyżu Andyjskiego migrujący do stolicy – Limy, często przestawiają się na konsumpcję ryżu, makaronu i smażonych ziemniaków, choć jest tam dostępne ich tradycyjne pożywienie – bulwy. Wynika to z mocnej asocjacji tego typu pożywienia (bulw) z biednymi robotnikami rekrutującymi się spośród Metysów z Andów.
 Wszystkie wymienione przyczyny mogą wpłynąć na rezygnację z tradycyjnej kuchni i przejęcie nowych wzorców lub redukcję swych potrzeb do biologicznie zdefiniowanych preferencji, tj. słodkiego, tłustego, mdłego (typowego dla produktów bogatych w skrobię) oraz słonego. Współczesna dieta wielkomiejska obfituje w pożywienie wysokocukrowe, skrobiowe, tłuste i słone. Dieta taka, choć zapewnia niezbędne kalorie, jest niezdrowa, często prowadzi do otyłości, a co gorsza jest uboga w mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu (Johns 1994).

1.3. Rośliny ceremonialne
 Używki i rośliny psychoaktywne to kolejne zagadnienie, którym zajmuje się etnobotanika miejska. W tym miejscu ograniczę się do omówienia znaczenia zastosowania jednej rośliny – czuwaliczki jadalnej (Catha edulis), która stała się niejako emblematem diaspory somalijskiej. Czuwaliczka, nazywana przez Somalijczyków khat jest krzewem, którego liście i łodygi zawierają alkaloidy. Najważniejszy z nich to katinon, który uwalnia dopaminę w mózgu i działa na centralny układ nerwowy, w podobny sposób do amfetaminy. Czuwaliczka jest używana jako środek stymulujący. Wśród Somalijczyków ma ogromne znaczenie ceremonialne, wykorzystywana jest bowiem m.in. w negocjacjach małżeńskich. Ponadto, stanowi stały element spotkań męskich. Migracja Somalijczyków przyczyniła się do rozpowszechnienia khata we wschodniej Afryce, szczególnie w Kenii, na całym Bliskim Wschodzie i od niedawna w Europie i Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie. Obecnie jej spożycie jest większe wśród migrantów niż w samej Somalii. W Wielkiej Brytanii sprzedawanie i zażywanie czuwaliczki jest legalne, natomiast w Stanach Zjednoczonych i Kandzie roślina ta jest nielegalna. W Londynie można ją nabyć w sklepach warzywnych w