Strona:Etnobiologia 2011 4.pdf/6

dzielnicach zamieszkiwanych przez czarnoskórych migrantów z Afryki. Choć cena tego produktu jest niewysoka, jego duże spożycie przez mężczyzn może poważnie obciążyć budżet domowy. Z tej przyczyny wiele kobiet somalijskich jest za delegalizacją khata w Wielkiej Brytanii. Zażywanie tej rośliny, polegające na żuciu, odbywa się w lokalach, gdzie mężczyźni mogą rozmawiać swobodnie we własnym języku i własnym gronie, gdzie są rozumiani w ramach podzielanego światopoglądu; oglądają somalijską telewizję, śpiewają i słuchają rodzimej muzyki. Kontekst, w jakim khat jest zażywany, wzmacnia jego znaczenie kulturowe. Sześćdziesiąt sześć procent badanych Somalijczyków w Londynie wskazało, że khat jest ważnym elementem w zachowaniu ich tożsamości kulturowej (Carrier 2007; Nabuzoka & Badhadhe 2000).

2. Rola etnobotaniki w badaniu miejskiej agrobioróżnorodności
 Interesującym obszarem badań etnobotanicznych w mieście są ogrody przydomowe i miejskie ogrody działkowe. Większość badań w tym zakresie prowadzona była dotychczas wśród społeczności tubylczych mieszkających w tropikach i w krajach rozwijających się (Landauer & Brazil 1990; Vogl-Lukasser & Vogl 2002; Pulido et al. 2008). Znacznie mniej studiów etnobotanicznych przeprowadzono na ten temat w Europie, choć warto wspomnieć o jednym projekcie polskim. W 2009 roku Muzeum Etnograficzne w Krakowie zainicjowało projekt badawczy „dzieło-działka”. W ramach tego projektu grupa 16 badaczy, głównie etnologów, przeprowadziła wywiady z działkowcami w Krakowie, Katowicach i Wrocławiu. Jeden z kwestionariuszy był poświęcony tematom etnobotanicznym. W trakcie projektu udało się stworzyć inwentarz roślin w poszczególnych ogródkach i dokumentację fotograficzną roślin, które stały się podstawą do oznaczenia botanicznego taksonów (zob. Klepacki 2011; Kujawska & Sosnowska 2011).
 W 2004 roku ukazał się artykuł Christiana Vogla et al. w całości poświęcony metodologii badań terenowych w ogrodach przydomowych (Vogl et al. 2004). Również ogólne podręczniki do metodologii badań etnobotanicznych są cennym źródłem do przygotowania badań terenowych w ogrodach miejskich jak i do analizy zebranego materiału (Martin 1995; Alexiades 1996; Cotton 1996).
 Ogrody przydomowe (ang. home garden, house-lot garden, kitchen garden) odgrywają ważną rolę w zabezpieczeniu żywności, w udomawianiu roślin, w przekazywaniu tradycyjnej wiedzy z pokolenia na pokolenie (WinklerPrins 2002; Corlett et al. 2003). Rośliny uprawiane w ogrodach mogą nabrać znaczenia znacznika kulturalnej tożsamości (ang. cultural marker) i przyczynić się do wzmocnienia praktyk kulturowych. Do tych ostatnich wniosków doszli badacze zajmujący się miejskimi ogrodami w Nowym Orleanie (Luizjana) i Sacramento, w Kalifornii, uprawianymi przez uchodźców z Wietnamu i Hmong z Laosu. Ogrody te prowadzone są przez kobiety, głównie starsze, z których część mówi słabo po angielsku. Do momentu zajęcia się ogrodnictwem, kobiety narzekały na zależność od swoich dzieci, małą mobilność, depresję wynikającą z bezczynności i niskiej samooceny. Zajęcie się ogrodem pozwoliło im wykorzystać swoje umiejętności i wiedzę, wzmocniło relacje z innymi ogrodniczkami poprzez wymianę doświadczeń, a w kategorii ekonomicznej dostarczyło świeżych produktów spożywczych ich rodzinom, co odciążyło budżet domowy. Wszystkie gatunki uprawiane przez kobiety Hmong są udokumentowane w literaturze z obszaru Azji południowo-wschodniej, co wskazuje, że uprawy te pomogły w zachowaniu ciągłości tradycji kulinarnych i lecznictwa domowego (Airriess and Clawson 1991; Helzer 1994; Corlett et al. 2003).
 Ogrody przydomowe i działkowe w mieście są często postrzegane jako przeżytki, ślad dawnych zwyczajów wiejskich, i niejednokrotnie miejscowe władze pragną usunąć je z pejzażu miejskiego. Niemniej, ogrody tego typu posiadają szereg zalet, które planiści miejscy