Strona:Etnobiologia 2011 4.pdf/8

Produkty pochodzące z ogrodów miejskich są ważne dla utrzymania gospodarstwa domowego i posiadania zapasów żywności, ale co ważniejsze, produkty te są bardzo istotnym elementem w podtrzymywaniu więzi, relacji, stosunków sąsiedzkich i przyjacielskich – całej sieci społecznych powiązań lokalnych w samym mieście, jak również tych między miastem i wsią. Produkty z ogrodów zapewniają dostęp do wielu innych towarów i wymianę usług. Do tych wniosków doszła Antoniette WinklerPrins, prowadząca badania w ogrodach miejskich amazońskiego miasta Santarém w Brazylii (WinklerPrins 2010). Nadwyżka z ogrodów miejskich w Santarém, które produkują głównie owoce, rośliny lecznicze i ozdobne, służą obdarowywaniu, wymianie, „płaceniu za usługi”, a tylko w przypadku 10% badanych domostw nadwyżka była sprzedawana.
 Na koniec tego rozdziału przedstawię dwie hipotezy zaproponowane przez brazylijskiego badacza Emanuela D. Alamdę, który próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ludzie uprawiają rośliny w mieście. Według tego autora czynią to osoby, które przeprowadziły się ze wsi do miast i ich modus vivendi jest silniejszy niż ograniczenia, jakie narzuca miasto. Po drugie sadzenie i uprawianie roślin w centrach miejskich „ma zmniejszyć brutalność kontaktu człowieka z betonem” (Almada 2010).

3. „Produkty naturalne”
 Od dwóch dekad na polskim rynku obecne są tzw. produkty naturalne, do których należą między innymi nutraceutyki. Obejmują one suplementy diety i inne preparaty na bazie roślinnej, które są przeznaczone do konsumpcji jako składnik diety, posiadające jednocześnie określone właściwości i działanie farmakologiczne. Produkty te są nabywane szczególnie przez osoby rozczarowane lekami syntetycznymi. Ten trend konsumpcyjny wpisuje się w styl myślenia o zdrowiu w sposób holistyczny, tj. taki, w którym dieta ma duży udział w zapobieganiu chorobom (działanie prozdrowotne). Równocześnie z modą na zdrowe żywienie powstały sklepy ze zdrową żywnością oferujące także nutraceutyki i rośliny lecznicze w postaci suszu oraz preparaty roślinne w kapsułkach. Nutraceutyki pojawiły się w latach 90. minionego wieku i pierwotnie przeznaczone były dla osób z zaburzeniami wynikającymi z nieprawidłowej diety, niedożywienia, jak również dla tych, którzy z określonych przyczyn powinni konsumować w zwiększonych dawkach określone substancje czynne farmakologicznie. Obecnie grupa konsumentów nabywających nutraceutyki i inne produkty naturalne bardzo się rozszerzyła. W przeciwieństwie do roślin leczniczych, nutraceutyki są dystrybuowane, sprzedawane i kupowane prawie wyłącznie w miastach. Do tej pory nie przeprowadzono żadnych badań na temat recepcji i źródeł wiedzy dotyczących użycia tych produktów i preparatów w Polsce w perspektywie etnobotanicznej.
 Wiedza mieszkańców miast na temat roślin użytkowych przeważnie nie jest wynikiem bezpośrednich doświadczeń lub przekazów międzypokoleniowych. Jest to wiedza heterogeniczna, na którą współcześnie duży wpływ mają media. Niemniej, jest to wiedza również cenna, zasadzająca się na określonych kryteriach selekcji, klasyfikacji. Dzięki posiadanym informacjom mieszkańcy miast dokonują swoich wyborów konsumenckich i definiują skuteczność określonych produktów roślinnych (Arenas 2007).
 Doceniając wyniki dotychczasowych studiów, opiszę pokrótce, jak można zaprojektować podobne badania. Jako przykład podam studia nad suplementami diety i roślinami leczniczymi, które przeprowadzono w Buenos Aires i La Placie w Argentynie. Badania przebiegały dwutorowo: z jednej strony prowadzono wywiady z przypadkowymi osobami, które odwiedzały sklepy ze zdrową żywnością, z młodzieżą szkolną, z tzw. ekspertami – tj. dietetykami, z właścicielami sklepów i farmaceutami. W tym samym czasie wybrano sklepy, w których zinwentaryzowano suplementy diety i zakupiono próbki do analizy mikroskopowej. W ten sposób uzyskano informacje od poszczególnych grup 38