Strona:F. A. Ossendowski - Wśród czarnych.djvu/194

 Pod tym względem więc ideologja murzyńska niczem się nie różni od ideologij innych ras i ludów, lecz przetrwała do naszych czasów w swojej pierwotnej formie. Być może, postęp tylko w tem jest widzialny, że murzyni już odróżniają fetysza od amuletu, ponieważ nawet w ich mowie te przedmioty mają inne nazwy. Naprzykład w języku Haussa fetysz brzmi — „tsafi“, amulet zaś — „lajá“.
 Nosicielami tradycji i kultu fetyszów są czarownicy i tajne stowarzyszenia mistyczne.
 Czarownicy dzielą się na dwie kategorje. Pierwszą stanowią pojedyncze jednostki, nie związane pomiędzy sobą wspólnotą interesów; drugą — czarownicy, uznani przez ogół; jest to już kasta magów, wtajemniczonych pośredników pomiędzy fetyszami a ludźmi. Tacy czarownicy niezawodnie posiadają wiedzę hipnotyzerów i mają nieograniczony wpływ na swoich rodaków, będąc ich doradcami, obrońcami i kierownikami ich życia. Na tym przykładzie najwyraźniej dowieść można genetycznego związku pomiędzy czarownikiem, kapłanem, a władcą i królem, co z taką erudycją analizuje prof. J. G. Fraser w „The golden Bough“, London 1900 r. Osobiście widziałem taką skalę ewolucyjną w Afryce zachodniej.
 Czarownicy Gouro na wybrzeżu Kości Słoniowej (obwód Baouflé-Sinfra) są doradcami murzynów tego szczepu i kapłanami ziemi i dżungli; czarownicy Lobi są prawdziwymi władcami poszczególnych miejscowości prowincji Gaua; Moro-Naba zaś, przeszedłszy w różnych okresów panowania swojej dynastji ewolucyjne etapy cza-