Strona:F. Antoni Ossendowski - Gasnące ognie.djvu/290

234

GASNĄCE OGNIE

mów; handlował wschodniemi towarami w Kwebeku i Nowym Jorku, trudnił się czemś niewyraźnem w Buenos Ayresie; przemieszkał dwa lata w Makao i Schanchaju, a potem kupował na Jawie szwarcowane z Karang-Bolongu jadalne gniazda jaskółcze (collocolia esculenta), które stanowiły monopol rządu holenderskiego, i znowu per fas et nefas przemycał je do Chin, gdzie istnieje stały popyt na nie, bo jest to przysmak najwyszukańszy. Teraz wysyła statkiem wyroby bagdadzkie Tygrysem do Basry, a stamtąd do Koradżi i Bombaju. Z Indji jego plenipotenci przywożą inne towary, lecz jakie — tego mi nie objaśniał. Ale ja wiem, czem handluje oprócz dywanów i inkrustowanych kością słoniową i perłową masą mebelków mały Syryjczyk — globtrotter. Nie powiem, jednak, gdyż za tranzakcje z opjum i haszyszem miałby ten „negocjant“ sporo kłopotów z policją angielską i komorą celną.
 Lecz czegoż można żądać od potomka kupców tyrskich i sydońskich?
 W ciągu kilku dni mego pobytu w Bagdadzie parę razy odwiedziłem Syryjczyka, słuchałem skarg jego na rządy francuskie w Syrji, skąd kupcy uciekają masowo, ponieważ frank stoi nisko i ciągle skacze, a nowi gospodarze, chociaż są bardzo liberalni i tolerancyjni, dla handlu ustalili przepisy zbyt bezwzględne i kategoryczne, czego nie znosi znowu dusza fenicyjska.
 W sklepie mego „globtrottera“ poznałem kilku innych kupców syryjskich, ormiańskich i żydowskich. Miałem z nimi długie rozmowy, bo uprzejmie chodzili ze mną po mieście, pokazywali i opowiadali o życiu i obyczajach tego miasta, które założył kalif El-Mansur, a do wspaniałości doprowadził Harun-el-Raszid.
 W towarzystwie tych kupców zwiedziłem jedyny w swoim rodzaju na całym wschodzie bazar bagdadzki, w mowie potocznej nazwany „złotym rogiem obfitości.“
 Ogromne hale zbudował gubernator turecki Dawid-basza. Mieści się w nich 1500 sklepów i zakładów rzemieślniczych. Cały przemysł wschodu posyła tu swoje wyroby: safjan czerwony i żółty; jedwabne, wełniane i bawełniane tkaniny; przedmioty kunsztu snycerskiego; drogie kamienie, fili-