Strona:F. Antoni Ossendowski - Pięć minut do północy.djvu/249

garniętej przez Rosję. Dalszych planów nikt nie układał. Marzono narazie, aby Austrja i Niemcy rozpoczęli wojnę z Rosją. Jednak plan ten upadł pod naciskiem Berlina, a zmiany kursu politycznego w Wiedniu sprawę polską odroczyły aż do wojny 1914-go roku.
 — Pomiędzy Wiedniem a Berlinem nie było żadnego wyraźnego porozumienia co do Polski — wtrącił jeden z niemieckich dyplomatów.
 — Tak jest! — zgodził się Łaski. — To właśnie obaliło urok konserwatywnej partji szlacheckiej i jej wpływy... Po pewnym jednak czasie najbardziej energiczne elementy szlacheckie i ze sfer inteligenckich zaczynają zwracać się do niewyzyskanych warstw narodu naszego. Tworzą one stronnictwa radykalne, a w ich liczbie partję socjalistyczną. Mimo haseł partyjnych istnieje przez długie lata plan walki zbrojnej z Rosją. Zaznaczam, że wszystko to działo się już po powitaniu 1863-go roku! Kierownicy radykalnego obozu nie marzyli, lecz przez natchnienie doszli do przekonania, że powinna powstać Polska w dawnych granicach rozszarpanej Rzeczypospolitej.
 — Śmiała myśl! — mruknął Joe.
 — Śmiała myśl i niepojęty instynkt, — kiwnął głową profesor — zrozumiałe dla wielkich rozumów i serc gorących! Wtedy to już koło r. 1912-go zaczęto formować polską armję dla przyszłej wojny. Były to organizacje wojskowe, strzeleckie, sokolskie, skautowskie, gimnastyczne. Młodzi ludzie zagranicą i w kraju studjowali strategję i przygotowywali się do objęcia dowództwa nad wojskiem. Oto w ten sposób powstały legjony!
 Profesor przerwał na chwilę opowiadanie i małemi łykami pił piwo.
 — O ile wiem, sztab austrjacki długo nie pozwalał na włączenie do armji swojej legjonów — jako samodzielnego wojska, walczącego pod sztandarem nieistniejącej wówczas Polski? — zapytał jeden z Niemców.
 — Ma pan rację — odpowiedział Łaski, — a Berlin i sztab niemiecki sprzeciwiał się temu wszystkiemi siłami. Był to ciężki czas i groźny dla naszej sprawy! W społeczeństwie rosło rozczarowanie; Sztab austrjacko-