Dwa są rodzaje geniuszów artystycznych: prometeiczny Tytanów, do którego należą tacy naprzykład, jak Eschylos, Dante, Michał Anioł, Beethoven, Corneille, Mickiewicz, Matejko; i niższy cokolwiek, jako potęga, ale wyższy niezaprzeczenie, jako wdzięk, jako poezya, rodzaj — jeżeli się tak wyrazić wolno — bardziej mięki i niewieści, do którego należą takie duchy twórcze, jak Sofokles, Petrarka, Rafael, Racine, Mozart, Chopin, Słowacki, Grottger. Rodzaje te dopełniają się wzajemnie[1], a zdarzało się niejednokrotnie, że przedstawiciele ich często żyli w jednym i tym samym czasie, lub w odstępach czasu bardzo niewielkich: dość wymienić Eschylosa i Sofoklesa, Dantego i Petrarkę, Michała Anioła i Rafaela, Corneille'a i Racine'a, Beethovena i Mozarta, Mickiewicza i Słowackiego, Matejkę i Grottgera. Cechą wspólną, charakteryzującą i jednych i drugich, jest jakiś instynktowy pociąg, który geniusze-Tytani żywią dla geniuszów-Tytanów, co żyli przed nimi, a tworzyli choćby w zakresie innej sztuki, i który nawzajem, geniusze-Ariele żywią dla swych poprzedników artystycznych, duchowo należących do tej samej
- ↑ Homer i Szekspir są połączeniem tych dwóch gatunków artystycznych. Homer, jako autor Iliady, należy do pierwszej kategoryi, do tej, co Buonarotti, Dante i inni, a jako autor Odyssei, do drugiej, do tej, co Sofokles, Mozart i inni. To samo Szekspir, który, jako autor Makbeta, Króla Leara, Otella, Ryszarda III należy do kategoryi geniuszów-Tytanów, a jako autor komedyj i takich tragedyj, jak Romeo i Julia (a do pewnego stopnia i autor Hamleta), do kategoryi artystycznych Arielów.
