Strona:Ferdynand Ossendowski - Cień ponurego Wschodu.djvu/111

 Ale już inny mocarz rosyjskiego pióra Teodor Dostojewskij, a za nim piewca mieszczaństwa rosyjskiego, Antoni Czechow, lub też apologeta chłopskiej moralności Leon Tołstoj dają zupełnie inne portrety.
 Kobieta średniej klasy społeczeństwa rosyjskiego jest osobnikiem „bez typu“. Dla niej nie znalazło się miejsca śród ludzi w Rosji. Nie posiadała praw ogólno-ludzkich, z punktu widzenia cywilizowanego człowieka, a jej duchowym zapotrzebowaniom odpowiadał „szary płot“ z opowieści Czechowa, jednostajne, bezbarwne życie bez treści, mąż pijak lub zidjociały, pyszny ze swego uniformu i rangi prowincjonalny drobny urzędnik, zacofana rodzina, z której pochodziła, plotki mało-miejskie, gnuśno-mieszczańskie romanse, które się kończą niesmakiem i wstydem, bez cienia dramatu nawet.
 W takiej atmosferze niezadowolenia, rozgoryczenia, szukania wrażeń, które umożliwiłyby to szare, wsysające jak bagno życie, kobieta zmuszoną była wychowywać dzieci. Co z nich uczyni? Rosyjscy autorzy dają odpowiedź.
 Z chłopców wyjdą „ojcowie“ lub ich antyteza — rewolucjoniści.
 Z dziewcząt — te same typy „bez typu“, jęczące, żalące się na życie, — zdolne tylko do zrodzenia podobnych do siebie istot, bez woli, w naj-