Strona:Filozofija Lucyjusza Anneusza Seneki.pdf/16

remi się Rzymianin w najwyższym stopniu gorszył i z tego powodu pogardzał Greczynem wciskającym się wszędzie zwykle w charakterze rycerza przemysłowego. Wszak Celt i Germańczyk był równie jak Greczyn poddanym Rzymianinowi, ale ani jeden ani drugi nie doznawał od Rzymu pogardy, który posługując się ich mieczem, szanował oba tak pełne żywotności narody i nie pozwalał sobie względem nich żartów uwłaczających ich moralnym przymiotom. Lecz Grecyja począwszy od epoki macedońskiéj nie miała nigdy dobrej reputacyi moralnéj, którą Rzymianin nawet w chwili swojego upadku zawsze Greczyna przewyższał. Greczyn czy to skutkiem arameizmu, którym od téj epoki trącił, czy téż skutkiem osobliwszéj skłonności do idealizmu, był zwykle pochopny do lubego próżniactwa i do osobliwszego niedbalstwa; oprócz tego odznaczał się niekorzystnie zamiłowaniem do fraszek i lekko­myślnością, a z drugiéj strony przebiegłością i kłamliwością, któréj wtórowała tak niepohamowana łatwowierność, że teraz jest nawet trudną rzeczą miéć o tém należyte wyobrażenie. Ale zwłaszcza przeszła w przysłowie grecka nierzetelność i zdradliwość, a mianowicie taka bezecność krzywoprzysięzka, że Greczyn stał się w téj mierze podobnym do złodzieja nałogowego, który nie ma pojęcia o powinności zwrócenia rzeczy skradzionéj. Natomiast skierował Rzymianin każdą chwilę swojego żywota ku pracy poważanéj stroniąc od fraszek, unikał kłamstwa i obłudy, a mianowicie to sobie za chlubę poczytywał, że nigdy ani sobie ani bogu krzywoprzysięztwem nie ubliżył. A teraz kilka słów o ładzie spółecznym i politycznym i o miłości ojczyzny tak Greczyna jakotéż i Rzymianina. Nie ulega wątpliwości, że tak jeden jak i drugi pałał do wysokiego stopnia miłością ojczyzny, ale obaj inaczéj ten patryjotyzm pojmowali. Idealny Greczyn dążąc ciągle do jakiegoś urojonego stanu spółeczno politycznego poświęcał ojczyznę w interesie swojéj jednostki, ponieważ powodował się pychą, od któréj najpotworniejsze następstwa nie zdołały go powstrzymać. Charakterystyczną cechą Greczyna, którą tenże prawie od wszystkich narodów arskich się różnił, był górujący partykularyzm i separatyzm objawiający się w okropnym braku zdolności do jakiegokolwiek silnego zjednoczenia się pod względem politycznym. Okrom tego niedołęztwa odznaczał się idealizm grecki w sprawach spółecznych dziwaczną dążnością do urojonéj równości, która stała się istotną maniją, mianowicie w plemieniu jońskim; ta niepohamowana i niepojęta żądza równości, która się zwykle stawała igraszką już to tyranii już demagogii, była częstokroć tak przesadzoną, że nie było wolno nikomu być patryjotyczniejszym od drugiego, a to pod grozą kary śmierci albo przynajmniéj wykluczenia z ojczyzny. A jakaż niewdzięczność względem najrzetelniejszych patryjotów skaziła ten naród, który był lekkomyślny jak dzieciak